Fan: Statik tahlil (6 kredit)

Tushunchaslar
Agar vaqt o‘tgan sari tizim holati yoki tizim holati bilan
birga uning tarkibiy tuzilmasi ham o‘zgarsa, bunday tizim
dinamik tizim
deb ataladi. Aksincha, agar vaqt o‘tgan sari
tizimning holati va tarkibiy tuzilmasi o‘zgarmasa, bunday tizim
statik tizim
deb ataladi. Dinamik tizimlar o‘z navbatida klassik va
evolyusion tizimlarga bo‘linadi. Agar vaqt o‘tgan sari tizim holati
o‘zgarib, uning tarkibiy tuzilmasi o‘zgarmasa, bunday dinamik
tizim
klassik tizim
deb ataladi. Aksincha, uning tarkibiy tuzilmasi
o‘zgarsa, bunday dinamik tizim
evolyusion tizim
deb ataladi.

---

Masalan, jinoyatga qarshi kurashish tizimida vaqt o‘tgan sari
haq to‘lash fondida moliyaviy mablag‘lar etishmasligi sababli
tergovchilar maoshi kamayib ketdi. Bu esa jinoyatlarni fosh qilish
darajasining
tushib
ketishiga
sabab
bo‘ldi, chunki tizimda
qo‘nimsizlik oshib ketdi. Shu bilan birga, tizimning tashkiliy-
funksional, moddiy-texnik tuzilmasi va hokazo tuzilmalari saqlanib
qoldi. Demak, bu yerda klassik tizim haqiga gap ketyapti.

---

Yana bir misol: ko‘p qavatli uyning holati o‘n yildan keyin
quvurlarni alishtirish va devorlarni oxaklash kabi ta’mirlash
ishlarini amalga oshirishni talab qildi, lekin uyning arxitekturali
tuzilmasi saqlanib qoldi.
Evolyusion tizimga misol: Oliy Majlis oldin bir palatali edi,
lekin vaqt o‘tgan sari uning tashkiliy-funksional tuzilmasi o‘zgardi
– ya’ni, u ikki palatali bo‘ldi va buning natijasida qonun
chiqaruvchi hokimiyati organlari tizimi takomillashdi.

---

Statik tahlil usullari

Tahlil