Fan nomi: “Yosh anatomiyasi, fiziologiyasi va gigena” Mavzu: “Miofibrill” Bajardi: Raxmanova Matluba Numonovna

Fan nomi: “Yosh anatomiyasi, fiziologiyasi va gigena”
Mavzu: “Miofibrill”
Bajardi: Raxmanova Matluba Numonovna
Guruh: PPS-117



Miofibrillar - yo'l-yo'l mushak hujayralarining organellalari bo'lib, ularning qisqarishini ta'minlaydi. Ular mushak tolalarining qisqarishiga xizmat qiladi. Miofibril sarkomerlardan tashkil topgan ipsimon strukturadir. Har bir sarkomerning uzunligi taxminan 2 mkm bo'lib, ikki xil protein filamentlarini o'z ichiga oladi: ingichka aktin miofilamentlari va qalin miyozin filamentlari. Sarkomerlar (Z-disklar) orasidagi chegaralar aktin filamentlarining uchlari biriktirilgan maxsus oqsillardan iborat. Miyozin filamentlari sarkomerning chegaralariga titin (titin) oqsilining filamentlari bilan ham biriktirilgan. Yordamchi oqsillar aktin filamentlari - nebulin va troponin-tropomiyozin kompleksining oqsillari bilan bog'langan. Odamlarda miofibrillarning qalinligi 1-2 mkm bo'lib, ularning uzunligi butun hujayraning uzunligiga (bir necha santimetrgacha) yetishi mumkin. Bitta hujayrada odatda bir necha o'nlab miyofibrillar mavjud bo'lib, ular mushak hujayralarining quruq massasining 2/3 qismini tashkil qiladi.
Miofilamentlar mushak hujayralarining strukturaviy bo'linmalari, mushak tolalari deb ataladigan cho'zinchoq hujayralar bo'lgan miofibrillalarning kontraktil oqsillari. Mushak tolalari va ularning tarkibiy qismlari ma'lum nomlarga ega. Masalan, membrana, sitoplazma, mitoxondriya va endoplazmatik to'r navbati bilan sarkolemma, sarkoplazma, sarkosomalar va sarkoplazmatik retikulum sifatida tanilgan.
Sarkoplazma (lot. sarcoplasm), yoki mioplazma (lot. myoplasm) - silliq mushak hujayralari, yo'l-yo'l va yurak mushaklari tolalarining sitoplazmasi.
Sarkoplazma miofibrillar orasidagi bo'shliqni to'ldiradi va hujayra yadrolarini o'rab oladi. Sarkoplazmada ribosomalar, mitoxondriyalar (bu holda sarkosomalar deb ataladi), shuningdek, ikki qismdan iborat bo'lgan sarkoplazmatik retikulum deb ataladigan membranalardan hosil bo'lgan pufakchalar, tubulalar va sisternalarning uzluksiz tizimi mavjud: birinchi qism miyofibrillar bo'ylab cho'zilgan va boshqa hujayra turlarida endoplazmatik retikulumga to'g'ri keladi;
ikkinchisi mushak tolasi bo'ylab yo'naltiriladi va ba'zi joylarda sarkolemmaga o'tib, T-sistema deb ataladigan tizimni hosil qiladi, uning bo'ylab tolaning sirtidan impulslar uning chuqurligiga o'tadi. Sarkoplazmatik retikulum tola ichidagi qo'zg'atuvchi impulslarning uzatilishini ta'minlaydi. Bundan tashqari, adenozin trifosfatazni inhibe qiluvchi gevşeme omili mavjud. Sarkoplazma har xil turdagi chiziqli tolalarda har xil miqdorda uchraydi: oq tolalarda sarkoplazma kam, qizil tolalar koʻp.
Oqsillar, proteinlar — molekulalari aminokislotalar qoldigʻidan tuzilgan (bir-biri bilan, asosan, amin va karboksil guruxlari orqali birikkan) moddalar. Suvda va tuzli eritmalarda eruvchanligiga koʻra, Proteinlarga tegishli oqsillar 7 xilga ajratiladi: albulinlar, globulinlar, glutaminlar, gistonlar, prola-minlar, protaminlar, skleroprote-inlar. Pepsin, tripsin, ximotrip-sin, papain kabi proteolitik fermentlar ham Proteinga taalluqli. Protein termini, koʻpincha, oqsillar sinoni-mi sifatida qoʻllanadi.