Fan: Matematika. Sinf: 4-“V” Sana: 17-fevral Mavzu:”Paletka bilan tanishtirish”. Maqsad: Ta’limiy

 

3. Yangi mavzuni tushuntirish. 

-Bolalar  siz ,kvadrat,to’g’ri  to’rtburchak,uchburchaklarning yuzlarini 

o’lchamlaridan foydalanib,chizg’ich yordamida o’lchab topasiz.Lekin 

borliqda bu shakllardan tashqari  nostandart shakllar  ham  mavjud-

ki,ularni chizg’ich  yordamida o’lchab yuzlarini topa  olmaymiz . 

 Muammo: mana bu qo’limda ko’rib turganingiz shaklning  yuzini topish 

kerak.(shu joyda  rangli  qog’ozlardan kesib olingan  nostandart shakl 

ko’rsatiladi) 

-Bunda bizga Paletka  deb  nomlanadigan shaffof plastinka  yordamga  

keladi. O’quvchilarga tayyor  paletka namunasi ko’rsatiladi. Paletka  o’zi  

nima?  

 Paletka- bu shaffof, 1 smli kvadratlarga bo’lingan jism,plastinka.Uni uy 

sharoitida qanday tayyorlash tushuntiriladi.Shu  o’rinda  paletka  

yordamida  faqat  kichik  yuzalarni  o’lchashda foydalanish mumkinligi 

aytib  o’tiladi. 

Bu o’lchov asbobidan  qanday  foydalanamiz? 

Avvalo , paletkani shakl  ustiga  qo’yamiz va ushbu shaklda  nechta  toliq 

kvadrat sm lar  borligini sanab  olamiz. Deylik,ular 25 ta. Endi  shakl  

ichidagi to’liq  bo’lmagan kvadrat sm ni  sanaymiz. Ular 18 ta deb 

olamiz.Mana  shu  to’liq bo’lmagan kvadratlar sonini  2  ga bo’lamiz. Natija 

9 ga teng. Keyin to’liq kvadratlar  soni 25  ga bo’lish natijasida chiqqan 9 

sonini qo’shamiz. 25+9=34 bo’ladi. Demak,bu shaklning yuzi 34 sm kv ga 

teng ekan. Buni quyidagicha formula bilan ifodalash mumkin: 

S=a+b:2 

Ya’ni, S-yuza, a-to’liq kvadratlar, b-to’liq bo’lmagan  kvadratlar, b ni  2 ga 

bo’lib   a  ga  qo’shamiz. 

---

S=25+18:2=34  kv  sm. 

Agar to’liq  bo’lmagan  kvadratlar  soni  toq  songa  teng bo’lib qolsa,u 

holda kvadratlar  sonini 1 taga kamaytiramiz yoki  orttiramiz.