Falsafiy qarashlari

Axmad al-FARGONIY (798-861) (IX asr) Orta asrlarda tabiiy-ilmiy bilimlar rivojiga juda katta hissa qoshgan, keyinchalik asarlari Garb olimlari tomonidan chuqur organilgan Abdul Abbos Axmad ibn Muhammad ibn Kasr al- Fargoniyning tarjimai holi togrisida toliq malumotlar juda oz. U taxminan 797 yilda Fargonada tugilgan va taxminan 865 yilda vafot etgan (qayerdaligi nomalum). Axmad al-Fargoniy Damashqda, Kohirada, Bagdodda Bayt ul hikma – Donishmandlar uyida Muso al-Xorazmiy va boshqa buyuk olimlar bilan hamkorlikda ilmiy izlanishlar olib borgan. Al-Fargoniyning asosiy astronomik asari Samoviy harakatlar va umumiy ilmi nujum kitobi XII asrda Avropada lotin tilida va XIII asrda boshqa tillariga Alfraganus nomi ostida tarjima qilingan. U bir necha asr davomida darslik sifatida xizmat qilgan. XV asrda Avropaning nufuzli universitetlarida astronomiya fani boyicha maruzalar al-Fargoniyning xuddi shu asari asosida oqilgan
Abu Nasr Muhammad al-FAROBIY (870-951) (Sharq falsafasining yetuk vakili – Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad ibn Tarxon ibn Uzlog al-Farobiy Sirdaryoning Farob tumanida tugilgan. Orta Osiyodan ketguncha Shoshda, Samarqandda va Buxoroda oqib ishlagan. Bogdodga kelib tibbiyot, mantiq va grek tilini organgan. Shuningdek Xaleb va Damashqda ijod qilgan. Al-Farobiy Aristotel, Platon, Yevklid va Ptolemey asarlariga izoh tuzgan. Uning asarlari ibn Sino uchun, Yevropaning orta asrlar falsafasi va fani uchun katta ahamiyatga ega bolgan. Yevropa uchun Farobiyning ismi lotinlashtirilgan Alpharabius nomi bilan malum. Unga qarashli asarlar: Geometrik yasashlarga doir qollanma, Yulduzlar togrisida ishonchli va ishonchsiz hukmlar haqida risola, Fizika fani elementlari haqida yuqori fikrlar kitobi, Ximiya sanatining zaruriyatlari haqida va boshqalar.
Abu Rayhon BERUNIY (973-1048). Abu Rayhon Beruniy Muhammad ibn Ahmad Xorazmning Kot shahrida (hozirgi Qoraqalpogiston avtonom respublikasidagi Beruniy tumani) tugilgan. Orta asrning buyuk qomusiy olimi. U barcha fanlarni, birinchi navbatda, astronomiya, fizika, matematika, geodeziya, geologiya, mineralogiya, etnografiya fanlarini puxta egallagan va bu sohalarda yirik asarlar yaratgan. Uning Geodeziya, Hindiston, Qonuni Masudiy, Saydana singari mashhur asarlari bor yilning dekabr oyida Gazna shahrida vafot etgan.