Фалсафанинг предмети, мазмун ва моҳияти, жамиятдаги роли

одамлар дунёқарашида нисбатан қисқа вақт ичида туб ўзгаришлар юз берди; унда билим, тафаккур, таҳлилий фикрлаш тобора муҳимроқ рол ўйнай бошлади, улар сиртдан олинган ахборотни сезгилар ва эмоциялар даражасида идрок этишга асосланган ҳар хил эътиқодларни четга чиқариб қўйди.

• одамлар дунёқарашида нисбатан қисқа вақт ичида туб ўзгаришлар юз берди; унда билим, тафаккур, таҳлилий фикрлаш тобора муҳимроқ рол ўйнай бошлади, улар сиртдан олинган ахборотни сезгилар ва эмоциялар даражасида идрок этишга асосланган ҳар хил эътиқодларни четга чиқариб қўйди.
• Фақат сўзларига ишониш керак бўлган ота, коҳин, руҳоний ўрнини, саволлар берувчи ва англашга чорловчи муаллим файласуф эгаллади. У шубҳа уруғини сочиб, қизиқиш уйғотди ва: «Ишонма, балки ўзинг фикр қил!», дея даъват этди.
• Файласуф тафаккурни хурофот ва бидъатлардан тозалаб, уни эркинлаштирди ва мифологик ёки диний дунёқарашга мутлақо хос бўлмаган танқидий фикрлаш қобилиятини ривожлантирди. Аждодлардан мерос қолган «донишмандлик» манбаи саналувчилар, тайёр билимлар ва шак-шубҳасиз ҳақиқатларни эътиқод сифатида қабул қилишга чорловчилардан фарқли ўлароқ, файласуф саволларни аърифлашни ва аввало соғлом фикр ва ўз ақл-заковатининг кучига таяниб, уларга жавоб қидиришни ўргататди.

• Фалсафа дунёни англаш усули сифатида

• Фалсафа реал ҳаёт билан узвий боғлиқ ва доим инсон борлиғининг энг муҳим муаммоларини англаб етишга қараб мўлжал олади.
• Ҳозирги даврнинг муҳим муаммоси – глобаллашув ва уни фалсафадаги бутунлай янги мавзу сифатида фалсафий англаб етиш зарур.
• Фалсафа инсонни шахс сифатида тарбиялаш ва камол топтиришда муҳим аҳамиятга эга.
• Фалсафа фактларни эслаб қолишни ўргатмаслиги, балки мулоҳаза юритиш ва саволларга жавоб бериш қобилиятини ривожлантириши лозим. Фалсафадан сабоқлар инсон ҳар бир масала юзасидан мутафаккирлар фикрига мурожаат этмасдан, ўзи мустақил ўйлашни ва ўз ақлига қулоқ солишни ўрганишини назарда тутмоғи даркор. Айни шу сабабли фалсафанинг вазифаси инсонга мулоқот қилишни ўргатиш, у ўз шахсиятининг аҳамиятини кўрсатишга эмас, балки ҳақиқатнинг тагига етишга ҳаракат қилишига эришишдан иборат.

• Мустақил фалсафий фанлар

• Мантиқ
• инсоннинг билишни
• амалга ошириш
• шакллари,
• қонунлари ва
• усулларини
• ўрганадиган фан

• Этика
• маънавият ва
• ахлоқ
• ҳақидаги
• таълимот

• Эстетика
• гўзаллик қонунларига
• мувофиқ ижоднинг
• моҳияти ва
• шакллари ҳақидаги фан

• Фалсафий билимнинг
• муҳим таркибий қисмлари

• гносеология
• (бошқа бир терминологияга кўра – эпистемология)
• – билиш назарияси

• онтология – мавжудлик, борлиқ ҳақидаги билим

• ижтимоий фалсафа – жамият ҳақидаги таълимот

• этика – ахлоқ ҳақидаги таълимот

• аксиология - қадриятлар ҳақидаги таълимот

• фалсафий антропология –
• инсон ҳақидаги таълимот ва бошқалар

• Фалсафанинг янги соҳалари

• табиат фалсафаси,

• танатология

• ҳуқуқ, фан, тарих,
• сиёсат, санъат, дин,
• техника фалсафаси

• геронтология