Falsafafanining predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli ma’ruza rejasi

 
O‘rta asrlar yevropasida falsafiy tafakkurning rivojlanish xususiyatlari. 
XVI asrgacha G‘arb va Sharq falsafiy tafakkuri har biri
o‘zyo‘lida rivojlangan : arab musulmon Sharqida va Ispaniyaning
arablar istilo qilgan qismida falsafaga dinning ta'siri yevropa va Sharqiy 
Osiyodagidan kamroq bo‘lgan
. Bu davrda arab musulmon fani rivojlanishda yevropa fanidan
ancha ildamlab ketgan. Xitoyda ham fan, garchi din ta'siri ancha kuchli bo‘lsa-da, 
yevropadagidan ilg‘orroq bo‘lgan. Ayrim Sharq faylasuflari o‘z asarlarini antik davr mutafakkiri
Demokritning atomlar haqidagi ta'limoti, Empedoklelementlari, Pifagor matematikasi, Platon
g‘oyalari, Aristotelning falsafiy va tabiiy-ilmiy merosi, ayniqsa uning mantiq tizimi ta'sirida
vujudga kelgan ilmiy – falsafiy an'ana ruhida yaratganlar.
Yevropa falsafasida materialism o‘rta asrlarda Sharqdagidek keng tarqalmagan 
va madaniyatga kuchli ta'sir ko‘rsatmagan. U sxolastikada realism bilan bir qatorda paydo 
bo‘lgan nominalistik falsafa ko‘rinishida rivojlangan va avval ayrim narsalar va hodisalar, 
so‘ngra ularning in'ikoslari narsalarning nomlari sifatida talqin qilinuvchi umumiy 
tushunchalarda mavjud, degan g‘oyadan kelib chiqqan. Ammo falsa fani ilohiyotga qaram 
qilishga harakat qilgan din mafkuraning hukmron shakli sanalgan.
Ilk o‘rtaasrlarda falsafiy tafakkur rivojlanishining asosiy shakllari apologetika
va patristika bo‘lgan
. Yevropada, Vizantiyada, Old Osiyo va Shimoliy Afrikaning 
ellinlashgan markazlarida xristianlikning tarqalishi boshqa diniy va falsafiy oqimlar bilan 
qattiq kurash jarayonida yuz bergan. Bunda xristianlikka qarshi neoplatonizm falsafasidan keng 
foydalanilgan. Ayni shu davrda apologetika xristianlikni asoslash va himoya qilish falsafasi 
sifatida vujudga kelgan.
Apologetika ortidan «cherkov otalari» ning falsafiy ta'limoti – patristika (lot. 
pater – ota) paydo bo‘lgan. Patristikaning eng yorqin vakili Gippon (Shimoliy Afrika) dagi 
yepiskop