Falsafa kafedrasi «tabiatsnunoslik falsafasi»

Hayotning  mohiyatini  yanada  to‘liqroq  aniqlash  uchun  uning  materiya 

harakatining  boshqa  shakllari  qatorida  tutgan  o‘rnini  aniqlash  loznm.  Materiya 

---

harakatining  shakl-lari  orasida  uzviy  boglaiish  mavjud  bo‘lib,  bu  boglanish  mate-

riyaning  tarixiy-tabiiy  rivojlanishi  mobaynida  shakllangan.  Jonsnz  tabiat  sistemalari 

uchun materiya harakatining me-xannk, fizik va kimyoviy turlari xos. Joili tabiat 

siste-malari  uchun  esa  yuqorida  keltirilgan  harakat  turlaridan  tashqari  yaia 

materiya  harakatnning  biologik  va  ijtimoiy  turlari  ham  xosdir.  Shunday  qilib, 

falsafiy nuqtai nazar-dan, hayotni materiya rivojlanishining tarixiy bosqichlaridan birida 

vujudga  kelgan  materiya  harakati  shakllarining  sisge-masi  sifatida  ham  qarash 

mumkin. 

Hayotning kelib chiqishi muammosi qadimdan insonlarni qi-ziqtirib kelgan. Agggik 

davrlardan boshlab to bizning davri-mizgacha Yerda hayotning vunsudga kelishi haqida 

juda ko‘p gnpo-tezalag ilgari surilgan. Ularning barchasini ikkita qarama-qarshi 

nuqtai nazarga birlashtirish mumkin: biogenez va abio-genez. Biogenez nazariyasining 

tarafdorlari barcha jonli mod-dalar jonli moddalardan kelib chiqadi degan goyani ilgari 

sur-ganlar. Yunoncha «bio» - hayot, genezis - kelib chiqish, hosil bo‘lish ma’nosini 

bildiradi. Abiogenez tarafdorlari esa jon-li moddalarning jonsiz moddalardan ham 

vujudga kelishi mumkinligini yoqlaganlar va ma’lum ma’noda hayotning o‘z-

o‘zidan kelib chiqishi goyasini ilgari surganlar. Abiogenez so‘zidagi «a» old 

qo‘shimchasi inkor ma’nosini anglatadi.