Falsafa-2-on pdf

Tarix falsafasining funksiyalari. 

Tarix falsafasining funksiyalari to‘g‘risidagi masalani hal 

qilmasdan uning predmeti va o‘ziga xos jihatlarini to‘la anglab yetish mumkin emas. Tarix 

falsafasi falsafaning tarkibiy qismi ekanligiga asoslanib, tarix falsafasining funksiyalari umuman 

falsafaning funksiyalari bilan asosan bir xil, deb taxmin qilish mumkin. Ayni vaqtda shuni ham 

unutmaslik kerakki, tarix falsafasi o‘z alohida ob'ekti, predmeti, metodlari, tadqiqot maqsadlari 

---

va vazifalariga ega va bu uning muayyan xususiyatlari mavjudligidan dalolat beradi. Quyida 

ularni ko‘rib chiqamiz

Tarix falsafasining dunyoqarashga doir funksiyasi shundan iboratki, u insonda tarixga, ya'ni 

jamiyatning mavjudligi va rivojlanishi, tarixiy jarayonning yagonaligi va rang-barangligiga, 

uning mazmuni va yo‘nalishiga, insonning undagi o‘rni va roliga va hokazolarga nisbatan 

umumiy munosabatni shakllantiradi.

Tarix falsafasining nazariy funksiyasi shundan iboratki, u tarixiy jarayonni teran anglab yetish va

u haqda nazariya, ya'ni tarixiy jarayonning mavjudligi, mazmuni, rivojlanish yo‘nalishi haqidagi 

qarashlar tizimi darajasida xulosa chiqarish imkonini beradi. Tarix falsafasining mazkur 

funksiyasi tarixiy o‘tmishni nazariy darajada rekonstruksiya qilishni amalga oshirish, tarixiy 

dalillar va voqyealarning haqqoniylik darajasini aniqlash uchun imkoniyat yaratadi.

Tarix falsafasining metodologik funksiyasi uning qoidalarini tarixiy o‘tmishning u yoki bu 

ijtimoiy fanlar doirasida o‘rganiluvchi ayrim hodisalari va voqyealarini o‘rganish jarayonida 

amalga tatbiq etish imkoniyatidan iborat. Bu holda tarix falsafasining qoidalari va xulosalari 

tarix, sotsiologiya, iqtisod, siyosatshunoslik, huquq falsafasi, psixologiya va boshqa fanlar 

sohasida amalga oshiriluvchi tadqiqotlarda qudratli metodologik vosita rolini o‘ynaydi.

Tarix falsafasining prognostik funksiyasi shundan iboratki, tarixiy jarayon qonuniyatlarini bilish 

jamiyat, uning ayrim kichik tizimlarining rivojlanish tendensiyalarini, tarix voqyealari, kishilar 

faoliyatining yaqin va uzoq kelajakdagi oqibatlarini bashorat qilishga yordam beradi. Bunday 

bashorat negizida u yoki bu ijtimoiy hodisalar va umuman jamiyatning rivojlanishini prognoz 

qilish mumkin.

Shuni qayd etish lozimki, tarix falsafasining ko‘rib chiqilgan funksiyalari bir-biri bilan uzviy 

bog‘liq va bir-biriga o‘tadi. Ularning har biri qolganlarini nazarda tutadi va ularni o‘z tarkibiga u

yoki bu tarzda kiritadi.

---