“Fakultetlararo umumtexnika fanlari” kafedrasi «Muhandislik chizmasi va eskizi» fanidan maruzalar matni muallif: Nurmetov M. R

 
Aylantirish usuli 
Aylantirish 
usulida 
proektsiya 
tekisliklari 
qo`zgalmaydi, 
proektsiyalanayotgan  shakl  yoki  jism  talabga  muvofiq  vaziyatga  kelguncha 
fazoda  aylantiriladi.  Aylantirish  usulida  shaklning  yangi  aylantirilgandan 
keyingi  vaziyatdagi  proektsiyalarini  uning  oldingi  (berilgan)  proektsiyalari 
bo`yicha yasash yo`llari o`rganiladi. 
Proektsiyalanayotgan  ob`ekt  fazoda  hamma  vaqt  birorta  to`g`ri  chiziq 
(o`q)  atrofida  aylantiriladi.  A  nuqtani  JJ  chiziq  atrofida  aylantiriladi.  JJ  to`g`ri 
chiziq aylantirish o`qi deyiladi. A nuqtadan o`qqacha bo`lgan qisqa R masofa A 
nuqtaning  aylantirish  radiusi  deb,  O  nuqta  aylantirish  markazi  deb,  nuqtaning 
aylanishidan hosil bo`lgan chiziq aylantirish aylanasi deb, uning tekisligi Q esa 
nuqtaning aylantirish tekisligi deyiladi, A nuqta nuqtaning oldingi o`rni, A nuqta 
esa  nuqtaning  aylantirilgandan  keyingi  o`rni,  AOA  burchak  nuqtaning 
aylantirish burchagi deyiladi. 
Aylantirish  o1qi  masalaning  shartiga  qarab  tanlab  olinadi  yoki  berilgan 
bo`ladi. Aylantirish burchagi (=AOA) asosan, echilayotgan masalaning shartiga 
qarab  belgilanadi,  bu  burchak,  ba`zan,  oldindan  berilishi  ham  mumkin.  Faqat 
oldingi  va  ohirgi  vaziyatlarni  ko`rib  chiqishda  aylantirish  yo`nalishi  xisobga 
olinmaydi,  ammo  aylantirish  burchagi  berilgan  yoki  uni  topish  kerak  bo`lsa, 
yo`nalish  ma`lum  bo`lishi  shart.  Shaklda  aylantirish  yo`nalishi  strelka  bilan 
belgilangan.