Fakulteti. Zooinjeneriya. Talim baģdari. JÌPekshilik hàm tutshiliq

FAKULTETI. ZOOINJENERIYA.

TALIM BAĢDARI.JÌPEKSHILIK HÀM TUTSHILIQ.

ÒSIMSHILIK PANINEN.

ÒZBETINSHE JUMISI.

ORINLAĢAN. AYTJANOVA GOZZAL.

Tema: Kenedárı

• Joba
• 1.Kırısıw.
• 2.Sistematika.
• 3. Jetistiriw texnologiyası.
• 4.Paydalanilǵan adebiyatlar

Kirisiw

• Kenedarı - sutlimaylar shańaraǵına tiyisli kóp jıllıq ósimlik bolip, may alıw ushın egiletuǵın egin. watanı - Arqa Afrika. Kenedari burtigi o'tsimon, ishi gewek, tik ósedi. Reńli japıraqları iri, qalqansimon, uzın bandli (25-60 sm), bóleklerge bólingen. Guli mayda, jasıl, gulto'plami shingil, forması ponasimon, 5 gúldiń taj japiraqdan ibarat.

Mıywesi - úsh uyali ǵórekshe. Ayırım bu'rtiklerde ǵóreksheler jetilgende shatnaydi. Tuximi - máyeksimon, iri, 1000 ta tuxim salmaǵı 150-500 g, quramında 40 -57% may bar.

• Mıywesi - úsh uyali ǵórekshe. Ayırım bu'rtiklerde ǵóreksheler jetilgende shatnaydi. Tuximi - máyeksimon, iri, 1000 ta tuxim salmaǵı 150-500 g, quramında 40 -57% may bar.
• Kenedari ıssısùyer jarıqsùyer, izģarli ósimlik, ónimli jerlerde jaqsı ósedi. Ósiw dáwiri 120 -150 kún. Mayi qurimaytuģin (yad sanı 82-86 ) toparına kiredi.

Áhmiyeti.

• Quramında kóp muǵdarda (45-59%) may balatuǵın ósimlik bolıp tabıladı. Bul may qurimaydi (yad sanı 82-86 ), qotmaydi.
• Medicinada, parfumeriyada, sabın tayarlawda, teri hám toqımashılıq sanaatlarında isletiledi. Gúnjarası uwlı zatlı bolip, to'gin hám de jelim óndiriste isletiledi.
• Dıyxanshilikda kenedari áyyemden málim bolib, ol Indiya, Qitay, Egipette tarqalǵan. Oraylıq Aziya hám Kavkaz artında egiledi. O'rtacha 10 -12 s/ga, suwlı jerlerde 20 -25 s/ga ónim beredi.

Sistematika

• Kenedari sutlamaguldoshlar Euphorbiaceae shańaraǵına, Ricinus communis L. áwladı hám túrine kiredi. Tropik mámleketlerde kóp jıllıq ósimlik bolip, O'zbekistanda bir jıllıq ósimlik retinde egiledi.

Biologiyasi.

• Keneda'ri ıssısu'yer, jarıqsu'yer, izģarli ósimlik bolıp tabıladı, ónimli jerde jaqsı ósedi. O’siw dáwiri 120 -150 kún. To'ginge , ásirese, azotga tásirli ósimlik.
• Egiletuǵın sortı «Xersonskaya-Yu».

Jetistiriw texnologiyası.

• Ótken zamanlas.
• Jerge qayta islew.
• Egiw.

Biygana o 'tlarga qarsı gúresiw.

• Suwǵarıw.
• Ónimdi jiynaw.

Ótken zamanlas.

• Kenedári gúzgı dán, juweri -dán eginlerinen bosagan jerlerge egiledi.

Jerge qayta islew

• Kenedari tereń, yaǵnıy 27-30 sm súdigar etip súrdewge egiledi. Erte báhárde aydatiladi hám 1-2 ret kultivatsiya etiledi, súdigar aldından 10 -12 t tezek, 60­ 80 kg fosfor salinadi

Egiw.

• Egiw tereńligidegi jer 12 °C ge shekem issiģanda egiw múmkin. Bul aprel ayına tuwrı keledi. Egiwden aldın urıwı TMTDniń 80% li eritpesi menen islenedi (4 kg/t). Keń qatarlap egiledi, qatar arasi 70 sm, egiw sxeması 70 x 20 sm, urıw SUPN-8, SPCH-6 MF yamasa mákke hám shigit egiletuǵın seyalkalarda gektarına 50-80 mıń dana kógergish urıw egiledi. Ósimlik top sanı 30 -40 ming/ga, kem shaxlanatuģin sortları ushın 50-60 ming/ga. Egiw tereńligi 6 -8 sm.

Biygana o 'tlarga qarsı gúresiw

• Otaqlarǵa qarsı egiwden aldın treflan (3-5 1/ga), maysalaniwdan aldın 2, 4 D 500 (1, 6 -2, 0 1/ga) menen islenedi.

Suwǵarıw.

• Pisip baslanǵanda qatar arasına islew beriledi hám 3-4 ret suwǵarıladı. Gúllew hám mıywe payda etiw dáwirinde eki ret suwǵarıladı.

Ónimdi jiynaw.

• Ósimlikte 4-5 hasıldar ǵumsha rawajlanǵanda tiykarǵı burtik hám qaptal shaxlardin' úshlari shilpildaydi, bul tez rawajlanıwǵa járdem beredi.
• Bir waqıtta jetilisiw ushın defolatsiya etiledi, onıń ushın 10 -15 kg 100 1 suwǵa magniy xlorati qo'llaniladi. Japıraqları 8-10 kúnden keyin quriydi hám to'giledi.
• Ónim KKS-6 KKS-9 kombaynları járdeminde jiynaladi yamasa shingillar kesip alınadı, quritiladi, jariladi hám dán tazalaw mashinalarında tazalanadı. Saqlanatuǵın tuqimlardin’ ızǵarlıǵı 8 den aspawı kerek.

Paydalanilg’an adebiyatlar

• 1. Amanova М., Rustamov A., AUanazarova L., Xudayqulov J. “Yeryong‘oq ekinini yetishtirish agrotexnikasi bo‘yicha tavsiyanoma”. -Toshkent: “NISIM” Ch.K., 2016.
• 2. Amanova М.. Mavlyanova R., Rustamov A. Topinambur urug‘chiligi bo‘yichatavsiyanoma. -Toshkent: “FAN”, 2011, 24 b.
• 3. Atabayeva X.N., Umarov Z. va boshq. 0 ‘simlikshunoslik, -Toshkent: “Mehnat”, 2000,270 b.
• 4. Atabayeva X.N., Qodirxodjayev O. 0 ‘simlikshunoslik, (lotin harfida). -Toshkent, 2006.
• 5. Atabayeva X.N. «SOYA». Monografiya. -Т.: Mil.ens., 2004.