F. R. Abduraxmonov z. E. Abduraxmonova

4.6  Kasbiy  xavfsizlik  psixologiyasi  m asalasi
Kasbiy xavfsizlik  psixologiyasi va  uning oldida
 
turgan  ko^plab  masalalar. Yangi  texnikani  hayotga  kirib  kelishi
 
va  undagi xavfsizlik  talablari
Kasbiy  faoliyatning  psixologik  xavfsizligini  psixologik  xavfsiz- 
likning  bir bo‘lagi  sifatida qarash  mumkin.  Psixologik  xavfsizlik  in- 
son  mehnat  faoliyatida  yuz  beradigan  baxtsiz  hodisalami  o ‘rganadi 
va  uning oldini  olish  masalalarini  ko‘tarib chiqadi.  Uning  o ‘rganish 
obyekti  b o iib   kasbiy  faoliyat  hisoblanadi,  y a’ni  maxsus  bilimlami 
va  amaliy  malakalami  o ‘zlashtirish  davomida  ularning  tajribala- 
rini  ortib borishi  hisoblanadi.
Kasbiy  faoliyatlar o ‘rtasida katta  farqlanish  b o‘lishiga  qaramas- 
dan  ularning  asosida  inson -  uning  subyekti  sifatida  yotadi.  Bunda 
umumiy  bo‘lib  psixologik  masalalar yotadi,  y a’ni  insonni  mehnat 
faoliyati  davomida xavfsizligini  ta’minlash, ulami  mehnatlarini  yax- 
shilash  intilish yotadi.  Bundan kelib chiqqan holda  aytish mumkinki, 
psixologik  xavfsizlikning  izlanish  predmeti  bo‘lib  insonning  psi­
xologik  faoliyati  hisoblanadi.
Psixologik  faoliyat  bu inson miyasining vazifasi bo‘lib, real  bor- 
liqdagi  predmet  va  hodisalami  aks  etdiradi.  Psixologik  faoliyatini 
tahlil qilinganda  uni  shaxsning  psixologik  jarayonlarini, psixologik 
holat va  xususiyatlaridan  tashkil topganligini  ko‘ramiz.
Psixologik jarayonlar psixologik  faoliyatning  asosini  tashkil  eta- 
di.  Ularsiz  bilimlar  shakllanmaydi  va  hayotiy  tajriba  ham  ottiril- 
maydi.  Bunda  kognitiv  (bilish),  emotsional  va irodaviy  jarayonlar 
ajratiladi.
Psixologik  holat -  bu  psixologik jarayonlarning statistik daraja- 
siga  tegishli.  Ular  xilma -  xilligi  bilan  va  vaqtning  xarakteri  bilan
309

---

bir - biridan  farqlanib  turadi.  Psixologik holat insonni  o ‘rab turgan 
sharoitga va  holatga moslashishini  (adaptatsiyasini)  boshqarib  tur- 
ish  vazifasini  o ‘taydi.  Psixologik xavfsizlik muammolaridan kelib 
chiqqan holda katta qiziqishni  faoliyatdagi  charchash va  zo ‘riqish 
holati tashkil qiladi.  Shuningdek,  alohida  psixologik holat b o ‘lgan 
stress,  xavotirlanish,  affekt holati,  alkagol  holati  va boshqalar ham 
kiradi.