Ф. М. Аюпова, Ю. К. Жабборова г и н е к о л о г и я

6
. Баъзи бир гормонларнинг таъсир қилиш фаолигининг бузилиши.
Ҳайз цикли бузилишининг таснифи
Ҳайз цикли бузилишининг қуйидагича турлари мавжуд:
1. Аменорея 
—6
ой мобайнида ҳайз цикли бўлмаслиги
2. Даврий ўзгаришлари.
Ҳайз кучи ва давомийлигининг «+» белгиси остида ўзгариши
а) гиперменорея - ҳайз қонининг кўп миқдорда келиши.
б) полименорея - ҳайзнинг 7 кун ва ундан ортиқдавом 
этиш и.
в) гиперполименорея - узоқвақт давомида ва кўп миқдорда қон келиши 
( меноррагия)
«- « белгиси остида
а) гипоменорея - ҳайзда ажраладиган қон миқдори кам бўлиши.
30

---

б) олигоменорея 
ҳайз муддати қисқа давом қилиб, 
2
кундан кам 
бўлади.
в) гипополименорея - қисқа муддат ва кам миқдорда қон келиши.
Ҳайз типи ва ритми бўйича ўзгаришлар
I.Тури
а) опсоменорея-ҳайзнинг жуда кам бўлиши (
6 - 8
ҳафтада 
1
марта)
б) спониоменорея-ҳайз циклининг жуда узоқ давом 
этиш и 
(1 йилда 9-
4 марта)
в) пройоменорея-қисқарган ҳайз циклининг тез-тез бўлиши ( 2/3-1, 5-
2
ҳафтада).
II. Ановулятор дисфункционал қон кетиш
ановуляция бўлган гтролиферация фазаси эстроген кўплиги сабабли 
узоқвақтдавом этади, эстроген камайииги бачадондан қон кетишига 
олиб келади.
III. Альгодисменорея - ҳайзнинг оғриқли бўлиши билан.
а) альгоменорея - ҳайз вақтида жинсий аъзоларда оғриқ пайдо бўлади
б) дисменорея - ҳайз даврида организмдаги турли ўзгаришлари ( бош 
оғриғи, иштаҳа бузилиши, кўнгил айниши).
в) альгодисменорея - умумий ва маҳаллий белгиларнинг биргаликда 
учраши.
IV. Бачадондан ациклик қон кетиши 
метроррагия - ҳайзга боғлиқ бўлмаган қон кетиши.
Аменорея
6
ой давомида \айз бўлмаслиги мустақил касаллик бўлмасдан бир қан- 
ча касалликларнинг маҳаллий ва умумий белгиси ҳисобланади (18-расм). 
Аменореянинг қуйидаги турлари бор:
1. Сохта аменорея — тухумдон ва бошқа аъзоларда ўзгаришлар бўлиб, бу 
хил аменорея кўпинча маҳаллий сабабларга боғлик: қизлик пардаси 
бутунлиги, қин атрофияси, бачадон бўйни канали атрезияси сабабли 
юз бериши мумкин. Бунда қон қинга, бачадон бўйнига ва найларга 
тўпланиб қолади.
2. Чин аменорея 
ҳайз цикли бошқарувининг 5 ҳалқасидан бирида 
сезиларли ўзгаришлар бўлганда юзага келади ва шунга боғлиқҳолда 
жинсий гормонлар ишлаб чиқариш даврийлиги бузилади ва ҳайз 
кўрилмайди.
1 8 -Р а см .
А менорея
31

---

3. Физиологик аменорея — бу ҳолда аёл организмидаги айрим 
физиологик ҳолатлар сабабли ҳайз бўлмайди:
болалик даврида,
ҳомиладорлик даврида, - лактация даврида, 
менопауза даврида.
4. Патологик аменорея — аёл организмида кечаётган патологик 
ҳолатларда ҳайзнинг бўлмаслиги.
Бирламчи — ҳайзнинг болалик давридан бошлаб келмаслиги 
Иккиламчи — ҳайзнинг аввалига келиб, сўнгра айрим сабабларга 
кўра тўхтаб қолиши. Бизга маълумки, 'ҳайз циклининг бошқарилишида
5 ҳалқа иштирок этади: пўстлоқ-гипоталамус-гипофиз-тухумдон-бачадон. 
Мана шу ҳалқалардан бирортасининг бузилиши аменореяга олиб келади 
ва унинг қуйидаги шакллари бўлади:
Гипоталамик аменорея;
Гипофизар аменорея;
Тухумдон аменореяси;
Бачадон аменореяси.