301
3)
ўзаро муносабатлар сифатига кўра: барқарор,
муаммоли, низоли,
нохуш, издан чиққан оилалар.
Оиланинг асосий вазифалари: ўз оиласида ирсий-биологик, иқтисодий-
хўжалик, руҳий-тарбиявий, бошқарув ва мулоқот ўрнатиш функцияларини
амалга оширишдан иборат.
Шу билан бирга оиланинг қуйидаги
тарбиявий вазифалари ҳам ажра-
тиб кўрсатилган:
1) фарзандга кучли, мунтазам таъсир кўрсатиш;
2) болада ўзига хос, нозик
сифатларни тарбиялаш;
3) бола шахсини ижтимоийлаш;
4) анъаналар узлуксизлигини таъминлаш;
5) боланинг касб танлашига кўмаклашиш;
6)
оилапарвар, ватанпарвар ва қонунларга итоткор фуқарони тарбиялаш.
Оилада юқорида қайд этилган тарбиявий вазифаларнинг муваффақиятли
уддаланиши
оиланинг психологик-педагогик маданиятига бевосита боғлиқ-
дир.
Оиланинг психологик-педагогик маданияти қуйидаги асосий тушунча-
ларни ўз ичига қамраб олади:
1) “
Ота-она – педагог” тузилмаси (ҳар бир ота-онанинг зарур даражада
педагогик маданиятга эга бўлиши);
2)
оила тарбияси – оилада ота-оналар ва яқин қариндошлар кучи билан
юзага келадиган таълим-тарбия мажмуи; ёши
катталарнинг кичиклар билан
педагогик мақсадга мувофиқ ўзаро мулоқоти;
3)
оила тарбиясининг мазмуни – болаларнинг ҳаётий йўлини аниқлаш
ва уларда маданият асосларини шакллантириш;
4)
оила тарбиясининг замонавий йўналишлари:
кам болали оила бўлишга интилиш;
ёш оиланинг ота-онадан ажралиб чиқишига мойиллиги;
халқ педагогикаси анъаналарининг камайиши;
шаҳарлашиш шароитида болалар билан катта ёшли аҳоли мулоқоти-
нинг яширин жиҳатлари кучайиши;
бола тарбияси ва оилавий муносабатлар ривожига салбий таъсир кўрса-
тувчи воситалар (видео, компьютер ва ҳ.к.) кўпайиши;
5)
оиланинг тарбиявий имкониятлари – оиланинг моддий, миллий, пси-
хологик, педагогик, маънавий ва ҳиссий имкониятлари мажмуи.
Ота-она об-
рўси – самарали педагогик восита бўлиб, фарзанд тарбиясида муҳим ўрин ту-
тади. Обрўсиз ота-она ноқобил, тарбиясиз фарзандлар шаклланишига йўл оча-
ди;
6)
оила тарбиясининг ўзига хос хусусиятлари:
302
оила тарбияси бола ҳаёт-фаолияти билан узвий боғлиқлиги;
оиладаги тарбиявий таъсирларнинг узлуксизлиги, мунтазамлиги, қайта
такрорланиши ва зидлиги;
оиладаги бевосита ва кўп қиррали мулоқотнинг табиийлиги, унинг ўзга-
лар учун кўпинча ёпиқлиги;
оила турли қизиқишли, ёшли ва касбли кишиларнинг мулоқот муҳити
эканлиги;
7)
оила тарбиясининг шарт-шароитлари:
оилада бўлиш ва яшаш;
оиланинг турмуш тарзи;
оиланинг анъаналари;
оилавий муносабатлар ва ҳиссий ҳолатлар;
биргаликда мулоқот ва фаолият;
болани тушуниш масъулиятини ўз зиммасига олиш;
бола
тарбиясига масъуллик;
ота-онанинг педагогик маданияти;
8)
оила тарбияси тамойиллари:
инсонийлик тамойили;
маданийлик тамойили;
тарбиянинг бола ҳаёти ва эҳтиёжлари билан боғлиқлиги тамойили;
ижтимоий ва оила тарбиясининг бирлиги ва ўзаро мослиги тамойили;
бола шахси имкониятлари ва ривожланиш хусусиятларини ҳисобга
олиш тамойили;
тарбиявий йўл-йўриқлар ва талабларнинг бирлиги тамойили;
боланинг оила фаолиятига қўшилиш тамойили.
9)
оила тарбияси методлари (услублари):
биргаликда ва ҳамкорликда ишлаш;
тенг ҳуқуқли
ва эркин муносабат;
рақобатли ва низоли муносабат;
обрўга асосланган муносабат.
Do'stlaringiz bilan baham: