F. I. Sh: Alijonov Oybek Guruh: i-50 Sana: 16. 09 1-variant Test

F.I.SH: Alijonov Oybek Guruh: I-50 Sana: 16.09

1-variant

Test

1. “Moliya” qaysi tildan olingan so’z bo’lib, o’zbek tilida eng umumiy tarzda qanday ma’noni anglatadi?

A) forscha, daromad;

B) forscha, pul mablag’lari;

C) arabcha, pul mablag’lari;

D) lotincha, pul.

2. Moliyaning xarakterli belgilari tog’ri ko’rsatilgan javobni ko’rsating. 1) qiymatning tovar shaklidagi harakatiga bog’liq bo’lmasdan, aksincha, real pullarning harakatiga bog’liq bo’lgan, huquqiy normalar yoki biznesni yuritish etikasiga asoslangan munosabatlarning taqsimlash xarakterda ekanligi; 2) markazlashtirilgan pul mablag’lari fondlarini yara-tish va ularni taqsimlash borasida korxonalar va ularning yuqori organlari o’rtasida vujudga keladigan pul munosabatlari; 3) pul mablag’lari harakatining, odatda, bir tomonlama yo’nalishga ega ekanligi; 4) markazlashtirilgan va markazlashtirilmagan pul mablag’lari fondlarini yaratish; 5) tovar-moddiy boyliklarni sotib olish, mahsulot va xizmatlarni realizatsiya qilish jarayonida korxonalar o’rtasida vujudga keladigan pul munosabatlari;

A) 1,3,4;

B) 2,4,5;

C) 1,2,3;

D) 3,4,5.

3. Takror ishlab chiqarish bosqichlari tog’ri ketma-ketlikda ko’rsatilgan javobni aniqlang. 1) ishlab chiqarish; 2) taqsimlash; 3) almashuv; 4)iste’mol.

A) 4,1,2,3;

B) 1,3,2,4;

C) 2,1,3,4;

D) 4,1,2,3.

Savollar:

1. Germaniya moliya tizimining o’ziga xos xususiyatlari.

2. Alisher Navoiyning “Moliya” fani va amaliyotini rivojlantirishdagi ahamiyati
Javoblar:

Test:

1-C 2-A 3-B

Savolllarga javob:

1.Avvalombor moliyaviy tizim nima ekanligiga oydinlik kiritamiz. Moliyaviy tizmga uch xil ta’rif berish mumkin. Oddiy qilib aytganda moliyaviy tizim- bu faoliyat jarayonida turli pul fondlaridan shakllanadigan va foydalaniladigan moliyaviy munosabatlar turli sohalarining majmuidir. Davlat va korxonalarning pul fondlarini shakllantirish, taqsimlash va foydalanish borasidagi shakl va metodlar tizmiga ham moliyaviy tizim deb ataladi. Endi yetakchi xorijiy davlatlardan biri sanalgan Germaniya (GFR) moliyaviy tizimining o’ziga xos jihatlariga to’xtalib o’tamiz.
Rivojlangan xorijiy mamlakatlarning davlat moliyaviy tizimi moliyaviy munosabatlarning quyidagi bo’g’inlaridan iborat:

- davlat byudjeti tizimi;

- davlat krediti va mahalliy hokimiyat organlari kreditlari, federativ davlatlarda esa – federatsiya a’zo-larining krediti;

- maxsus fondlar;

- davlat korxonalari moliyasi.
Bu davlatlarda byudjet tizimining tarkibiy tuzilishi (tuzilmasi), eng avvalo, davlat tuzilishiga (qurilmasiga) bog’liq. Unitar (yagona) davlatlarda byudjet tizimi quyidagi ikki bo’g’indan iborat:

- davlat byudjeti;

- ko’p sonli mahalliy byudjetlar (shaharlar, okruglar, qishloq okruglari byudjeti).

Federativ davlatlarda byudjet tizimi uch bo’g’indan tarkib topgan:

davlat byudjeti ( federal byudjet, markaziy hukumat byudjeti);

federatsiya a’zolari byudjetlari(GFRda yerlar budjeti)

mahalliy byudjetlar.

Federatsiya a’zolarining daromadlari to’g’risidagi masala har bir mamlakatda o’ziga xos tarzda yechiladi. GFRda asosiy to’g’ri (bevosita) soliqlar bo’yicha tushumlar – aholidan olinadigan daromad solig’i va korxonalardan olinadigan foyda solig’i 50%:50% nisbatda federal byudjet va erlarning byudjeti o’rtasida bo’linadi. Yetakchi xorijiy mamlakatlar moliyaviy tizimning uchinchi bo’g’ini davlat krediti hisoblanadi. Bu bir tomondan, davlat va ikkinchi tomondan, yuridik va jismoniy shaxslar o’rtasidagi kredit munosabatlaridan iborat bo’lib, unga ko’ra davlat va boshqaruvning mahalliy organlari, asosan, mablag’larni qarzga oluvchilar sifatida maydonga chiqadi.

GFRda yangi pensiya tizimi 1992 yilning 1 yanvaridan joriy etilgan. Boshqa yetakchi xorijiy mamlakatlar singari bu yerda ham pensiyaning miqdori o’rtacha ish haqi va to’langan sug’urta badallarning miqdoriga bog’liq. Bu yerda davlat pensiya ta’minoti tizimi yetakchi rol o’ynaydi. Ayni damda pensiya xarajatlari ta’minoti GFR da YaIM hajmining 10,8% ni tashkil qiladi.

O‘tgan asrning 80-yillarida yetakchi xorijiy mamlakatlar hukmron doiralarining yangi iqtisodiy va moliyaviy siyosatiga ko’ra ko’pgina davlat tarmoqlari va korxonalari xususiylashtirildi va bu narsa davlat mulkining miqdorini keskin kamaytirdi.

2. Moliya fani va uning amaliyotini rivojlantirishga juda ko’plab ajdodlarimiz o’z hissalarini qo’shganlar. Ular qatorida buyuk mutafakkir bobomiz Alisher Navoiy hazratlari ham bordirlar.

Alisher Navoiy (1441-1501) “Hilo-liya”, “Vaqfiya, “Mahbub ul-qulub” (“Ko’ngillarning sevgani”), “Saddi Iskandariy” (“Iskandar devori”) kabi qator asarlarida adolatli davlat, adolatli soliq masalalari bo’yicha o’z fikr-qarashlarini bayon etgan.

Bundan tashqari, Alisher Navoiy katta saltanatning vaziri va bosh vaziri lavozimlarida faoliyat ko’rsatgan davrida aholi uchun soliq miqdorining adolatli bo’lishi uchun kurashgan.

Moliya fanining tarkib topishida negadir biz faqat g’arblik olimlarning qarashlarini ko’proq o’rganayotgandekmiz to’g’ri ularning hissasini rad etishda yiroqmiz. Lekin ular ham o’zlaridan oldin o’tgan olimalarning asarlaridan foydalanishgani hech kimga sir emas. Shuning uchun ham biz o’zimizning bobolarimiz asarlaridan foydalanmayabmiz. O’ylaymanki, biz o’zimizning bobolarimiz asarlaridan kengroq foydalanshimiz kerak.