F. I. Salomova, L. K. Abdukadirova, X. A. Sadullayeva, S. A. Sharipova mutaxassislikka kirish

Tebranish.  Ko‘pgina shovqinli korxonalar uchun yana bir muhim 
fizikaviy omil juda xarakterlidir - ya’ni tebranish, tebranishning manbai 
qattiq jismlarning mexanik tebra-
nishi bo‘lib, ishchilar organizmiga 
shovqindan farqli o‘laroq qan-
daydir muhitlar  orqali uzatilmay 
(havo, suv), balki ishchi tanasining 
tebranuvchi jismga bevosita te-
gishi orqali uzatiladi.  Tebranish 
ham chastotasi va amplitudasi bi-
lan ta’riflanadi. Tebranish qiyma-
tini vibrotezlanish  ifodalaydi va u chastota va amplitudaning hosilasi 
hisoblanadi:  
V = 2.f. a m/sek (sm/sek, mm/sek) 
bu yerda: 
 f  - chastota , Gts:  a  - amplituda, m, sm, mm. 
        Shovqin kabi tebranish qiymati nisbiy birlikda -  dB  ifodalanadi. 
Bunda 0 dB qilib 5*10
-5
  m/sek vibrotezlanish qabul qilingan (eshitish 
bo‘sag‘asi  –  5*10
-4
  m/sek, og‘riq bo‘sag‘asi  -  1 m/sek).  Tebranishning 
odam organizmiga uzatilish nuqtasiga qarab umumiy va mahalliy ta’sir 
farqlanadi.  Mahalliy tebranishda uning ta’siriga ko‘pincha qo‘llar 
uchraydi (mas., bolg‘alarda ishlash), umumiy tebranishda esa butun tana 
(transport haydovchilari). Ishchilarga ko‘pincha ham umumiy ham 
mahalliy tebranish ta’sir qiladi (stanokda ishlovchilar). 
Tebranish odam organizmiga ko‘zga ko‘rinarli ta’sir ko‘rsatish 
xususiyatiga ega. Organizmda kelib chiqadigan o‘zgarishlarning xarak-

---

259 
 
8.3.5-rasm. Tebranish darajasini