F. I. Salomova, L. K. Abdukadirova, X. A. Sadullayeva, S. A. Sharipova mutaxassislikka kirish

3.2.  Sanitariya nazoratini tashkil qilish va o‘tkazishda shifokor 
faoliyatining huquqiy asoslari 
 
Aholining sanitar osoyishtaligi – aholi sog‘lig‘i holati bo‘lib, bunda 
inson muhiti omillarining zararli ta’siri mavjud bo‘lmaydi va uning 
hayot faoliyati uchun qulay  shart-sharoit ta’minlanadi. 
Sanitariya nazorati –  aholining sanitar-epidemiologik osoyishtaligi 
to‘g‘risidagi hujjatlari buzilishlarining oldini olishga, ularni aniqlash va 
bartaraf etishga doir faoliyat. 
Sanitariya nazorati (SN) O‘zbekiston Respublikasi sog‘liqni saqlash 
vazirligiga qarashli sanitar epidemiologik xizmat muassasalari va 
idoralari tomonidan amalga oshiriladi. Uning vazifa va mazmunlari 
O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, O‘zbekiston Respublikasi 
Oliy majlisining  “Fuqarolarning salomatligini muhofaza  qilish 
to‘g‘risidagi”, “Aholining sanitar-epidemiologik osoyishtaligi to‘g‘risi-
dagi” qonunlar, qarorlar va boshqa hujjatlarni O‘zbekiston Respublikasi 
Prezidenti farmonlari, Vazirlar Mahkamasining qarorlari va ko‘rsat-
malari, Sog‘liqni Saqlash Vazirligining me’yoriy uslubiy hujjatlari bilan 
belgilanadi.  
Kommunal  obyektlar va atrof-muhit  holati ustidan SN  o‘tkazish 
uchun SEOA shifokori yuqori professional tayyorgarlikka, keng dunyo-
qarashga va yuqori madaniyatga ega bo‘lish, aholi yashash joylari 
gigiyenasi,  atrof-muhit  va aholi salomatligini himoya qilish sohasida 
fundamental va amaliy tayyorgarlikni birlashtira olishi kerak. Shu bilan 
bog‘liq holda sanitariya shifokori kommunal gigiyena obyektlari ustidan 
sanitariya nazorat o‘tkazishda sog‘liqni saqlash haqidagi qonunchilik 
asoslari va shu sohada qo‘llaniladigan  hujjatlarni, sanitar qonunchilikni 
va mehnatni ilmiy asosda tashkil etish asoslarni bilishi kerak.  
Sanitariya shifokorining ish faoliyatida qo‘llaniladigan qonuniy 
me’yoriy hujjatlar o‘z ahamiyati, tarkibi va yo‘nalishi bo‘yicha 3 guruh-
ga bo‘linadi.  
1. Asos bo‘luvchi hujjatlar.  

---

119 
 
1.1.  O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi -  mustaqil Respub-
likaning asosiy qonuniy hujjati. Unda atrof-muhitlarni himoya qilishga 
ham katta ahamiyat berilgan. “Yer, foydali qazilmalar, muhit, resurslar, 
o‘simlik va hayvonot dunyosi umumdavlat boylik hisoblanib, davlat 
himoyasidadir”  (50, 54-55 bandlar). Yuqorida ko‘rsatilgan  atrof-muhit 
obyektlarini va aholi salomatligani saqlashda, respublikada ekologik 
holatni yaxshilash sohasida O‘zbekiston Respublikasi  sanitar-
epidemiologik osoyishtalik agentligi faoliyatining asosini tashkil qiladi.  
1.2.  “Fuqarolar salomatligini muhofaza qilish haqidagi qonun” 
(1996)  -  O‘zbekiston Respublikasi hukumatining respublika aholi salo-
matligini saqlash va mustahkamlash haqida g‘amxo‘rligini ifodalaydi.  
12-bandda qulay sanitar-epidemiologik holatga e’tibor berilgan. 
O‘zbekistonda ekologik holatni yaxshilashda profilaktik chora-tadbirlar 
muhim ahamiyatga ega ekanligi ko‘rsatilgan.  
1.3. “Aholining sanitariya epidemiologik osoyishtaligi to‘g‘risidagi” 
(2015-yil) qonun aholini sanitariya-epidemiologik qulay va radiatsion 
xavfsiz sharoitlar bilan ta’minlash bo‘yicha  jamiyat qarashlarini 
ifodalaydi  hamda insonni qulay atrof-muhitga egalik huquqini belgi-
laydi.  
1.4.  “Atmosfera havosini muhofaza qilish to‘g‘risidagi qonun” 
(1997-yil). Ushbu qonunning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: at-
mosfera havosini tabiiy tarkibini saqlash, atmosfera havosiga kimyoviy, 
fizik, biologik va boshqa omillarning zararli ta’sirlarini kamaytirish va 
oldini olish. Atmosfera havosini himoyalash sohasida davlat organlari, 
korxonalar, muassasalar, uyushmalar, jamoa birlashmalari va fuqarolar 
faoliyatini qonuniy boshqarish.  
1.5. O‘zbekiston Respublikasi mehnat kodeksida aholi salomatligini 
saqlash va boshqa masalalarning aks etganligi. Sanitar-gigiyenik ta’lim-
ning zarurligi, salomatlik va  fiziologik holatlar xususiyatlari talablarga 
javob beruvchi sharoitlarda mehnat qilish va o‘qitish (19-band).