F. H. Otaxonov, X. V. Burxanxodjayeva, K. E. Mansurov, N. X. Muhamedova

yilda iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishning eng muhim ustuvor
yo‘nalishlari to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi
majlisining qarori. // «Xalq so‘zi», ¹31 (3830), 2006-yil 15-fevral.
14. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Òashqi
iqtisodiy faoliyatni yanada erkinlashtirish va takomillashtirish choralari
to‘g‘risida»gi 1995-yil 25-iyuldagi 287-sonli qarori. // O‘zbekiston
Respublikasi Vazirlar Mahkamasi Qarorlari to‘plami, 1999-yil, 7-son.
15. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Xusu-
siylashtirilgan korxonalarni korporativ boshqarishni takomillashtirish
chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi 2003-yil 19-apreldagi 189-sonli qarori. //
O‘zbekiston Respublikasi hukumatining qarorlari to‘plami, 2003-yil,
4-son.
III. Maxsus adabiyotlar
1. M. Abdusalomov. Òadbirkorlarning huquqlari va qonuniy manfa-
atlarini himoya qilish. / Òadbirkorlik huquqi. Maxsus qism. Ò., «Kon-
sauditinform», 2003.
2. Â.Ê. Àíäðååâ. Ïðàâîñóáúåêòíîñòü õîçÿéñòâåííûõ îðãàíîâ:
ñóùíîñòü è ðåàëèçàöèÿ. M., «Íàóêà», 1996.
3. È.Â. Äîéíèêîâ. Ïðåäïðèíèìàòåëüñêîå (õîçÿéñòâåííîå) ïðàâî.
M., 1998.
4. È.Â. Åðøîâ, Ò.Í. Èâàíîâ. Ïðåäïðèíèìàòåëüñêîå ïðàâî.  M.,
1999.
5. B. Ibratov. Òadbirkorlik huquqi. Ò., «Moliya», 2001.
6. B.  Ibratov.  Xususiy tadbirkorlarning huquq va burchlari. Ò.,
«Adolat», 2001.
7. Â.Â. Ëàïòåâ. «Ïðåäïðèíèìàòåëüñêîå ïðàâî: ïîíÿòèå è
ñóáúåêòû». M., Þðèñòü, 1999.

—283—
8. A.Ñ. Îëåéíèê. Ïðåäïðèíèìàòåëüñêîå (õîçÿéñòâåííîå) ïðàâî.
M., Þðèñòü, 2000, 1—2-òîì.
9. O. Oqyulov. Òadbirkorlarning huquqlari, burchlari, javobgarligi
va huquqiy kafolatlari. Òadbirkorlik faoliyati obyekti sifatida mulk. /
Òadbirkorlik huquqi. Darslik. Umumiy qism. Ò., «Konsauditinform», 2002.
10. F.X. Otaxonov va mualliflar jamoasi. Xo‘jalik (tadbirkorlik) hu-
quqi. Ò., ÒDYUI, 2003.
11. I.B. Zokirov. O‘zbekiston Respublikasining fuqarolik huquqi.
Ò., «Adolat», 1998.
12. Sh. Ro‘zinazarov. Òadbirkorlik faoliyati subyektlarining huquq va
manfaatlarini sudda himoya qilish. Ò., «Adolat», 2001.
13. Sh.  Ro‘zinazarov.  Òadbirkorlik faoliyati bilan bog‘liq qonun-
chilik. // «Xo‘jalik va huquq». 2001-yil, 2-son.

—284—
M U N D A R I J A
KIRISH ....................................................................................... 3
I bob. Xo‘jalik (tadbirkorlik) huquqi tushunchasi
manbalari va predmeti
Xo‘jalik (tadbirkorlik) huquqi tushunchasi va predmeti ................ 6
Xo‘jalik (tadbirkorlik) huquqining asosiy tamoyillari ................. 11
«Xo‘jalik (tadbirkorlik) huquqi»ning boshqa huquqiy
fanlardan farqi ............................................................................. 15
Xo‘jalik (tadbirkorlik) huquqi manbalarining turlari .................. 19
II bob. Xo‘jalik (tadbirkorlik) huquqiy munosabatlar
Xo‘jalik (tadbirkorlik) huquqiy munosabat tushunchasi va
belgilari........................................................................................ 24
Xo‘jalik huquqiy munosabatning elementlari (tarkibi) ................ 26
Xo‘jalik  huquqiy munosabatning vujudga kelish asoslari ............ 28
III bob.  Xo‘jalik (tadbirkorlik) huquqi  subyektlari
Xo‘jalik (tadbirkorlik) huquqi subyektlari tushunchasi .............. 36
Xo‘jalik huquqi subyektlarining turlari ........................................ 40
Xo‘jalik huquqi subyektlarini tashkil etish  va tugatish ................ 43
Xo‘jalik yurituvchi subyektlarni davlat ro‘yxatidan
o‘tkazish ...................................................................................... 44
Xo‘jalik (tadbirkorlik) huquqining subyekti sifatida
davlatning ishtiroki...................................................................... 46
IV bob. Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish
Xususiylashtirish tushunchasi ..................................................... 50
Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishning
huquqiy asoslari .......................................................................... 51
Xususiylashtirishning usullari va shakllari .................................... 55
V bob. Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini tugatish va
bekor qilish
Xo‘jalik (tadbirkorlik) huquqi subyektlarini tugatish
tushunchasi ................................................................................. 58

—285—
Xo‘jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini ixtiyoriy va
majburiy tartibda tugatish ............................................................ 59
Xo‘jalik yurituvchi subyektlarni tugatish asoslari va tartibi .......... 61
VI bob. Bankrotlik
Bankrotlik qonunchiligi va tushunchasi ....................................... 70
Sanatsiya ..................................................................................... 74
Òashqi boshqaruv va kuzatuv institutini qo‘llash tartibi ............ 76
Yakka tartibdagi tadbirkor bankrotligining xususiyatlari ............. 79
VII bob. Xo‘jalik shartnomalari
Xo‘jalik shartnomalari tushunchasi va shartnoma
munosabatlarini tartibga soluvchi qonun hujjatlari ...................... 84
Xo‘jalik shartnomalarini tuzish, o‘zgartirish va bekor
qilish ............................................................................................ 88
Xo‘jalik shartnomalarining turlari ............................................... 95
Shartnomaviy munosabatlarning  huquqiy jihatdan
ta’minlanishini tashkil etish. Xo‘jalik shartnomalarini
tuzish va bajarishni  nazorat qilish............................................... 96
Shartnoma majburiyatlarini buzganlik uchun javobgarlik ............ 99
VIII bob. Mahsulot va tovarlarni realizatsiya qilish to‘g‘risidagi
shartnomalar
Mahsulot va tovarlarni realizatsiya qilish tushunchasi ............... 113
Davlat ehtiyojlari uchun mahsulot va tovarlar  yetkazib
berish shartnomasi .................................................................... 122
Ulgurji oldi-sotdi shartnomasi tushunchasi va uning
o‘ziga xos xususiyatlari ............................................................... 127
Chakana oldi-sotdi shartnomasi tushunchasi va uning
o‘ziga xos xususiyatlari ............................................................... 134
Energiya va boshqa resurslar bilan ta’minlash
shartnomasining bozor iqtisodiyoti sharoitidagi roli ................ 150
Energiya ta’minoti shartnomasi tushunchasi va
uni tuzish tartibi ....................................................................... 153
IX bob. Xizmat ko‘rsatishga asoslangan xo‘jalik shartnomalari
Xo‘jalik (tadbirkorlik) faoliyatini huquqiy
ta’minlash .................................................................................. 162
Òransport xizmati  ko‘rsatish shartnomasi ................................ 165
Maishiy pudrat shartnomasi ...................................................... 168
Bank xizmati shartnomasi. Auditorlik xizmati ko‘rsatish
shartnomasi ............................................................................... 176

—286—
X bob. Raqobat
Raqobat tushunchasi va uning huquqiy tartibga
solinishi hamda insofli raqobat va insofsiz raqobat
tushunchasi ............................................................................... 187
Iste’molchilarning huquq va manfaatlarini insofsiz
raqobatdan himoya qilish ........................................................... 189
Raqobat va reklama ................................................................... 191
XI bob. Qimmatli qog‘ozlar bozorini davlat tomonidan tartibga solish
Qimmatli qog‘ozlar tushunchasi .............................................. 196
Qimmatli qog‘ozlarning turlari ................................................. 198
Qimmatli qog‘ozlar bozorining davlat tomonidan
tartibga solinishi:   yo‘llari va vositalari ....................................... 208
XII bob. Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning qo‘shma faoliyati
Qo‘shma faoliyat yuritish tushunchasi va ishtirokchilari ............ 211
Qo‘shma faoliyat yuritish haqidagi shartnomalarning
xususiyatlari ............................................................................... 212
Qo‘shma faoliyat shartnomasi taraflarining huquq va
majburiyatlari ............................................................................ 213
XIII bob. Investitsiya faoliyatini huquqiy tartibga solish
Investitsiya faoliyati tushunchasi va uning subyektlari ............... 215
Investitsiya sohasidagi qonunchilik. Investitsiya
faoliyatining davlat tomonidan tartibga solinishi ....................... 218
Investitsiya faoliyatining shartnomaviy shakllari.
Òaraflarning huquq va majburiyatlari ......................................... 219
XIV bob. Xo‘jalik faoliyatiga soliq orqali ta’sir qilish
Xo‘jalik faoliyatiga soliq orqali ta’sir qilish tushunchasi va
maqsadi. Soliq qonunchiligi ....................................................... 224
Soliqqa oid huquqbuzarlik va uning uchun javobgarlik .............. 229
XV bob. Òashqi iqtisodiy faoliyatni huquqiy tartibga solish
Òashqi iqtisodiy faoliyat tushunchasi ........................................ 234
Òashqi iqtisodiy faoliyat subyektlari va ularning turlari ............. 235
Òashqi iqtisodiy faoliyatning davlat tomonidan
tartibga solinishi ......................................................................... 238
Òashqi iqtisodiy faoliyat shartnomalari. Òashqi
iqtisodiy faoliyat shartnomalari bo‘yicha huquq va
majburiyatlar hamda javobgarlik ............................................... 241

—287—
XVI bob. Xo‘jalik (tadbirkorlik) huquqi munosabatlaridagi javobgarlik
Xo‘jalik faoliyati sohasidagi huquqbuzarliklar uchun
javobgarlik ................................................................................. 243
Soliq to‘lashdan bo‘yin tovlaganlik uchun javobgarlik .............. 245
XVII bob. Xo‘jalik nizolarini hal qilish
Xo‘jalik nizolari tushunchasi va uning kelib chiqish
asoslari....................................................................................... 249
Xo‘jalik nizolarini hal qiluvchi organlar. Xo‘jalik nizolarini
umumiy yurisdiksiya sudlarida ko‘rish tartibi ............................. 250
Xo‘jalik nizolarini hal etish va sud hujjatlarini
qayta ko‘rish ............................................................................... 260
Xo‘jalik sudi hujjatlarining ijrosi................................................ 267
XVIII bob. Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning huquqiy himoya tizimi
Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning huquqiy himoya
tizimi tushunchasi ..................................................................... 268
Xo‘jalik (tadbirkorlik) subyektlari faoliyatini davlat
tomonidan nazorat qilish .......................................................... 271
Xo‘jalik (tadbirkorlik) faoliyatini huquqiy ta’minlash .............. 277
Foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati ...................................... 281

XO‘JALIK (TADBIRKORLIK)
HUQUQI
Kasb-hunar kollejlari uchun darslik
Qayta ishlangan va to‘ldirilgan 2-nashri
Toshkent — «ILM ZIYO» — 2010
Muharrir  K. Bo‘ronov
Rassom Sh.Qahhorov
Texnik muharrir L.S.Urazayeva
Musahhih M. Ibrohimova
2010- yil ___-iyulda chop etishga ruxsat etildi. Bichimi 60x90
1
/
16
.
«Tayms»  harfida terilib, ofset usulida chop etildi. Bosma tabog‘i 18,0.
Nashr tabog‘i 18,0.  ____nusxa. Buyurtma ¹
Bahosi shartnoma asosida.
«ILM ZIYO» nashriyot uyi. Toshkent, Navoiy ko‘chasi, 30-uy.
Shartnoma ¹______
O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligining  G‘afur  G‘ulom
nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyida chop etildi.
Toshkent, Shayxontohur ko‘chasi, 86-uy.
Xo‘jalik (tadbirkorlik) huquqi: kasb-hunar kollej-
lari uchun darslik / F.H.Otaxonov, X.V.Burxanxod-
jayeva, K.E.Mansurov, N.X. Muhamedova. —T.:
«ILM ZIYO». 2010. —288 b.
I.Otaxonov va boshq.
             BBK 67.404ya722
67.404
X-98
FOZILJON  HAYDAROVICH OTAXONOV,
XURSHIDA VAHDATOVNA BURXANXODJAYEVA,
KOMIL EGAMOVICH MANSUROV,
NODIRA XAMRAYEVNA MUHAMEDOVA