Ёзувчи ўзи беқиёс ишон ган, ягона ҳақиқат деб бил

Андижон. 1983 йил 24 ноябр
Ў т к и р Ҳ о ш и м о в . 'Я р и м аср даф тари'

---

Ҳурматли ёзувчи! “Тушда кечган умрлар”ни ўқидим. Сиз­
нинг... биласизми, сизнинг юрагингиз олдида ҳаяжон би­
лан бош эггим келди. Сиз урушда бўлмагансиз, лекин инсон 
руҳиятининг озорларини уруш орқали ҳаққоний куч билан 
тасвирлаб берганингиздан хурсандман.
...Мен урушда бўлганман. Ўша - сиз тасвирлаган афғон 
урушида бўлганман! Ҳозир кўп нарсани унутганман. Чунки 
ўлимдан қўрқмаслик ҳолига тушиб, манглайимни рўпара 
қилиб ўлим билан дўст тутинганимни ва ўшандаги аҳволи 
руҳиятимни ҳозир тушунолмайман. Менда Инсон, Ўлим, 
Уруш ҳақида сиз билан бемалол, юракни ўртага қўйиб 
суҳбатлашиш иштиёқи туғилди...
Йўқ, ўлим қўрқинчли эмас, ўлимга ҳориб чоғланиш 
даҳшатлидир. Асарингиздаги руҳан мажақланган, дабда- 
ласи чиқиб кетган, ўзидан ўзи ирганадиган, ўзини ҳаётда 
ортиқча ҳис қилаётган, адолатсиз жамиятнинг майда-чуй- 
да ўйинларига дош беравериб, сабр косаси дарз кетган йи- 
гитнинг оғриқлари ҳеч кимни бепарво қолдирмайди. Асар 
афғон уруши ҳақида, йўқ, умуман, уруш ҳақида аниқ тасав- 
вур беради. Урушда ҳеч қачон ҳеч ким ғалаба қилмаслиги, 
аксинча, инсониятнинг асл қиёфаси йўқолиб боришига ишо- 
ра қилинган. Сизни ана шу умумбашарий дард, ёзувчига хос 
кузатув билан яна бир бор қутлайман!
“Тушда кечган умрлар” ўзбек романчилигида оғир юкни 
елкалаб майдонга чиқди. Улуғ Хеменгуэй асарларидаги каби 
уруш оралаб инсон юрагига йўл олди...
Қўчқор Норқобил,
шоир, адиб, аф ғон уруши қатнашчиси
...Ҳурматли домла! Тошкентга борганимда Ҳамза теат- 
рида сизнинг “Қатағон” спектаклингизни кўриб, кўзимдан 
ёш чиқиб кетди. Шундай фожиа бизнинг ҳам бошимиз- 
га тушган. Язнам совхозда бош бухгалтер бўлиб ишларди. 
Аллақаёқдан келган гдлянчи жаллодлар қийнайвериб ха- 
роб қилди. Уч кеча-кундуз сўроқ қилиб, уйига жавоб бериб 
юборади-да, эртасига обкетиб, яна ўн кун тергов қилади. Уч 
ойгача шу аҳвол. Язнам опамга айтишига қараганда, “Фалон
374 
"Ярим аср даф тари' Ў т к и р Х .о ш и м ов

---

ҳужжатга қўл қўясан, Фалончига фалон минг пора берган- 
ман деб “показание” ёзасан, бўлмаса, ота-онанг, хотининг 
ҳам қамалади”, деб зулм қилган. Бир куни язнамнинг парча- 
ланиб кетган жасадини поезд йўлидан топдик. Киссасидан 
"Бегуноҳ одамларга туҳмат қилгандан кўра ўлганим яхш и”, 
деган хат чиқди...
Худога игукр, мустақилликка етиб, юзимиз ёруғ бўлди. 
Ота-онам ва опам номидан сизга салом.
Т.Барноев,