Axborotlar tizimini loyixalash tenologiyalari deb AT loyixasini yaratish va yangilashga yunaltirilgan loyixalash uslub va vositalari, tashkiliy usullari va foydalanilayotgan texnik vositalar yigindisi
Axborotlar tizimini loyixalash tenologiyalari deb AT loyixasini yaratish va yangilashga yunaltirilgan loyixalash uslub va vositalari, tashkiliy usullari va foydalanilayotgan texnik vositalar yigindisiga aytiladi.
Loyixalash va ajartilgan zaxiralar tegishli vositalaridan foydalanish sharoitida talab etiladigan istemol xususiyatlarini qondiruvchi malu’motlarni kayta ishlab chikishga yunaltirilgan mutaxasislar jamoasining faoliyati loyixalash texnologiyasining asosini tashkil etuvchisini tashkil etuvchi texnologik jarayondir.
Texnologik jarayon bu xarakatlarni bajarish uchun zarur bulgan vosita va zaxiralar, ijrochilar, ularning izchilligi, xatti –xarakatini belgilaydi.
AT texnalogiyalarini loyixalash tegishli tizmning butun xayotiy davriga tarkatilishi lozim. Mazkur davrning xar bir boskichida – loyixa oldi tadkikoti, texnik va ishchi loyixalarni yaratish, yangilash ishlarini olib borishning uziga xosliklarini xisobga oluvchi tegishli texnologik jarayonlar mavjud.
Kupgina kayta ishlash tizmlarini loyixalash texnologiyasi dasturlash texnologiyasiga uxshatiladi. Birok, bu tushunchalar uxshash emas. Asosiy fark shundaki, dasturalsh texnologiyasi bevosita dasturlash jarayoniga yunaltirilgan. Bunda yaratilayotgan ATning tashkiliy-iktisodiy moxiyatini loyixalashga kam extibor beriladi, yaratilayotgan tizimlar moslashuvchanligi darajasini oshirish zaruriyati xisobga olinmay, ishlab turgan ATdagi ergonomik omillar taxlildan chikarib tashlanadi.
ATni loyixalashda amaliy dasturlar paketi(ADP), avtomatlashagn loyixalash tizimlari(ALT), loyixalashning asboblar vositalari kabi loyixalashning ayrim bazasini tashkil etuvchi dasturiy vositalaridan faol foydalaniladi. Bunda umumiy tendenstiya loyixalash baza kuvvatini shunday oshirishdan iborat buladiki, toki AT professional dasturchi xodimlarsiz yaratilsin. Shuni taxkilash joyizki, ATni yaratishda loyixalash bazasi dasturiy maxsulotlarni yaratishda foydalaniladigan asboblar vositalariga karaganda ancha muxim rol uynaydi.
AT loyixalash jarayoni natijasi loyixali karorlar xujjatlari, shu jumladan , tizim yaratgan dasturlarni uz ichiga oluvchi loyixadir.
Ma’lumki, istalgan tashkiliy-iktisodiy boshkaruv tizimi obxektiv ravishda uzgarishlarga uchraydi: u yoki bu kursatkichlar xisob-kitob uslubi, kirish va chikish xujjatlari shakillari, shuningdek, xisob-kitob natijalarini olish reglamentga talablar va boshkalar uzgarmokda. AT ga talablar-AT modofikasiyasi xisobiga boshkaruv obxektida anik axborot jarayonlariga-uning mostligini taxminlash tabiiyditr. Shu munosabat bilan AT moslashuvichanlik xususiyatlariga ega bulmogi lozim, uning yordamida uzgaruvchan sharoitlarda Atni avtomatik sozdash taxminlanadi. Oxir-okibatda AT loyixasi shunday bulishi lozimki, toki foydalanuvchi tizmini uning ishlash jarayoniida yangilash imkoniyatiga ega bulsin.
Loyixalash: jarayonlarini rasmiylashgan aks ettirish uslubi asosida AT ishlab chikarish jarayonlarini bazali konstrukstiyasi sifatida loyixalashning texnologik operastiyasi tushunchasi yotadi.
Ma’lumotlarni qayta ishlash tizmini loyixalashning texnologik operastiyalari deb kirish, chikish, uzgartiruvchi, zaxira va vositalar belgilangan texnologik jarayonning nisbatan mustakil parchasi (fragmenti)ga aytiladi Insonda axborotni tartiblashtirish, kayta ishlash va saklashga talab қadim zamondan paydo bulgan. Yozuvning paydo bo’lishi xam, balki insonning bu talabini қondirishga intilishi natijasidir.
Eramizgacha 4000 yillardan bizgacha etib kelgan xatlarda shox xazinasi va soliklarda xisobga olingan. Deyarli olti ming yil yozuvlarni olib borish tizimini mukammallashtirish, demak, yozuvni қo’llovchi tizimni xam takomillashtirish davom etdi. Lekin bu vaқtlarning xammasida yozuvlar қo’lda қayta ishlandi. Fakat taxminan 1800 yillarda axborotni kayta ishlashni avtomatlashtirishga birinchi turishlari buldi.
Ayni mana shu vaktda Djekvord Lum gazlamani perfokartalar buyicha bicha boshladi.
Keyinrok xuddi shunday texnologiya mexanik pianinoda kullanildi. XIX asr oxirida Rossiyada va Amerika Kushma Shtatlarida axolini ruyxatga olish perfokartalar yordamida olib borildi.
XX asrda insoniyat informastion portlashning guvoxi buldi. Inson kabul kiladigan axborot xar un yilda ikki marta oshayapti. Agar avval fakat asosan matnli va sonli malu’motlar tartiblashtirilgan bo’lsa
,xozir inson tuygu organlariga keladigan xamma axborotni kayta ishlash zaruriyat bulib koldi. Kompyuter texnologiyalarining sunggi yutuklari, shu jumladan kommunikastiya vositalarining rivojlanishi bu masalani echishga imkon beradi.
Lekin yangi muammo paydo bulayapti. Bugun axborotlarni elektron kurinishda saqlashni va jamlashni tashkil kilish unchalik murakkab emas ekan. Xatto Internet texnologiyalarini qo’llab er sharining ixtiyoriy nuktasidagi elektron arxivdan foydalanishni tashkil kilish mumkin.
Ulkan arxivlarni insonlar uzlariga kerakli axborotni oson va tez topa oladigan kilib tashkil kilish real muammo bulib koldi. Malu’motlar bazasini urganishdan oldin malu’motlar bazasining konstepstiyasi sekin-asta axborotni avtomatlashtirilgan tizimining rivojlanishi jarayonida pishib borganligini taxkidlash kerak.
