Етт гуруҳ талабалари учун «Механика» (машина деталлари) фанидан курс лойиҳаси топшириқлари

Podshipnik chidamliligini tekshirish.
Ilashishda hosil bo‘ladigan kuchlar. Kirmak g‘ildiragiga tasir qiluvchi aylanma kuch o‘z navbatida kirmakka tasir qiluvchi o‘q bo‘ylab yo‘nalgan kuchga teng bo‘ladi:
.
Kirmakka ta’sir qiluvchi aylanma kuch o‘z navbatida kirmak g‘ildiragiga tasir qiluvchi o‘q bo‘ylab yo‘nalgan kuchga teng:
.
Kirmaksimon g‘ildirakka va kirmakka tasir qiluvchi radial kuch.
F_r2 = F_r1 = F_t2·tgα = 3220·tg20⁰ = 1160N.
Kirmakka maxsus talab qo‘yilmagani uchun o‘ramlar yo‘nalishi o‘ng tomonga bo‘ladi. Kuchlar yo‘nalishi rasmda ko‘rsatilgan. O‘q bo‘ylab yo‘nalgan kuchlar «2» va «4» raqamlar bilan belgilanadi.

Kirmak va kirmaksimon g‘ildirakka tasir qiluvchi kuchlar yo‘nalishi.
Kirmak vali. Podshipniklar orasidagi masofa: l₁=d_am2=340 mm.
Diametr d₁=80 mm.
O‘ng tayanchga tasir qiluvchi tashqi o‘q bo‘ylab yo‘nalgan kuchni «1» raqam bilan belgilaymiz.
XZ – tekisligi bo‘yicha:
.
YZ - tekisligi bo‘yicha:
.


.


.


.

Tekshirish: R_y1 + R_y2 – F_r1 = 205 + 955 – 1160 = 0.

Reaksiya kuchlari yig‘indisi :


Sharikli radial tirgak podshipniklari uchun o‘q bo‘ylab ta’sir etuvchi kuchlar yig‘indi:
S₁ =eP_r1 = 0,68·454 = 309 N,
S₂ =eP_r2 = 0,68·1040 = 710 N .
Sharikli radial tirgak podshipnik uchun, tebranish burchagi α =26° bo‘lganda, o‘q bo‘ylab ta’sir etuvchi kuchlanishlar koeffisienti ye=0,68, (ilovadagi 3 – jadvaldan).
Podshipniklardagi o‘q bo‘ylab yo‘nalgan kuchlanish, (ilovadagi 4 – jadvaldan).
P_a1 = S = 309 N, P_a2 = S + F_al = 309+3220=3529 N.
Birinchi chap podshipnikni tekshiramiz:
Nisbat =0,68 = e demak o‘q bo‘yicha yo‘nalgan kuchni hisobga olmaymiz:
=0,68
Ekvivalant kuchlanish:
P_E1 = P_r1VK_σ·K_T = 454 · 1,3 = 590 H
Vintli konveyer uchun K_σ = 1,3
Koeffisientlar V=1 va K_T=1
Podshipnik chidamliligini eng katta kuchlanish tushgan joyidan aniqlaymiz.
O‘ng tomonga joylashgan podshipnikni ko‘rib chiqamiz:
Nisbat
Bu holda ekvivalent kuchlanishni topganda o‘q bo‘ylab ta’sir etuvchi kuchlanishni hisobga olamiz:
P_E1 = (xP_r2V + Y·P_a2)· K_TK_σ = (0,41· 1040 + 0,87· 3529)· 1,3 = 4520 H = 4,52 kH
Bunda x = 0,41 va Y = 0,87 (ilovadagi, 3 – jadvaldan)
Hisobiy ishlash chidamligini mln. ayl soni bo‘yicha aniqlaymiz:

Soat bo‘yicha:

Bunda: n = 1444 ayl/min kirmakni aylanishlar soni
Yetaklanuvchi val.
Tayanchlar orasidagi masofa (aniqrog‘i, R₃ va R₄ reaksiya kuchlari orasidagi masofa):
l = 125mm: diametri d₂ = 320mm
Chap tayanchga ta’sir etuvchi tashqi o‘q bo‘ylab yo‘nalgan kuch F_a2, buni “4” raqam bilan belgilaymiz, o‘q bo‘ylab yo‘nalgan kuchni topish vaqtida uni “2” deb belgilaymiz.U holda
XZ – tekisligi bo‘yicha:
.
YZ – tekisligi bo‘yicha:
.


.


.


.
Tekshirish: R_y3 - R_y4 – F_r2 = 451-1611 + 1160 = 0.
Reaksiyalar kuchlarining yig‘indisi:
.
.
Konussimon podshipnikka ta’sir qiluvchi radial kuchlar yig‘indisi:
S₃ -0,83eP_r3 = 0,83·0,41·1660 = 565 N.
S₃ -0,83eP_r4 = 0,83·0,41·2260 = 770 N.
7211 podshipnik uchun o‘q bo‘ylab yo‘nalgan kuch ta’sirini hisobga oladigan koeffisienti e = 0,41 (ilovadagi 3 - jadvaldan):
S₃ < S₄, P_a3 = F_a > S₄ – S₃,
U holda:
P_a3 = S₃ = 565 H, P_a4 = S₃ + F_a = 564 + 810 = 1375 H.
O‘ng podshipnik uchun (raqam “3”) nisbat, shuning uchun ekvivalent kuchni aniqlash vaqtida o‘q bo‘ylab ta’sir etuvchi kuchni hisobga olmaymiz:
P_E3 = P_r3VKσK_T = 1660 ·1,3 = 2160.
Yetaklanuvchi val uchun tayanch sifatida 7211 podshipnik tanlanadi. Podshipnikning ishlash muddatini topish uchun chap tayanchni (“4” raqami) tanlaymiz, chunki bu tayanchda ekvivalent kuch ko‘p. Chap tayanchdagi podshipnikda:
bo‘lgani uchun
O‘q bo‘ylab ta’sir etuvchi kuch hisobga olinadi va ekvivalent kuch aniqlanadi. 7211 podshipnik uchun V=1; K_T=1; K_σ=1,3. deb qabul qilamiz, nisbat uchun x = 0,4 va Y = 1,59 bo‘ladi (ilovadagi 3 – jadvaldan).
Ekvivalent kuch:
P_E4 = (0,41· 2260 + 1,459· 1375)· 1,3 ≈ 3780 H ≈ 3,78 kH.
Podshipnikning ishlash muddati mln.aylanishda:

Bunda S = 65, (ilovadagi 1 – jadvaldan).
Hisobiy chidamlilik soat hisobida:

Bunda: n = 74 ayl/min kirmaksimon g‘ildirakning aylanishlar soni. Podshipnikning hisobiy chidamliligini katta olishdan maqsad shuki, kirmaksimon g‘ildirak valining podshipnik turadigan bo‘yni valning umumiy diametridan katta bo‘lishi kerak, yani d_v2= 48 mm. Shuning uchun 7211 pod­shipnik tanlanadi. 7210 podshipnikni ham qo‘yish mumkin, lekin bu podshipnikning chidamliligi kam, yani 1 mln. soat. Bundan tashqari yetaklanuvchi valning aylanishlar soni kichik, yani n = 74 ayl/min.