Etish va yuritish

Ismaloq. Ismaloq (shpinat)- sho’ra gullilar oilasiga kiradigan bir yillik o’simlikdir. U ildiz bo’g’zidan 8-10 ta barg, keyinroq esa poya chiqaradi. Ismaloq tez yetiladigan ekin. Ekilgandan keyin 30-40 kunda uziladi. Urug’i 90-100 kunda pishadi. Ismaloq issiqni talab qilmaydi, urug’i 3oS da unadi. Temperatura 15-20oS bo’lganda yaxshi o’sadi.Uning yosh o’simligi 6-8oS gacha sovuqqa chidaydi. Kun juda isib, xavodanalikkamayib ketsa, ismaloq mayda barg xosil qiladi va tezda gulpoya chiqaradi.
Ismaloqning quyidagi navlari ko’proq tarqalgan.
Rostovskiy- tez yetiladigan nav, ekilgandan keyin 25-30 kunda yetiladi. Tup bargi xovol joylashgan. Bargi uzun bandli, lantsetsimon och yashil tusda, tekis.
Gollandskiy-tez yetiladigan nav,ekilgandan keyin 35-40 kunda undan foydalansa bo’ladi, barglari g’ujroq joylashgan, ko’rinishda buklanganga o’xshaydi. SHakli tuxumsimon. Parnikda ham, dalada ham yetishtiriladi.
Viktoriya-kech yetiladigan nav. Bargi to’k yashil, kalta bandli,qavariqli, to’garak shaklda. To’p bargi kichik, g’uj bo’lib, ko’p poya chiqaradi.
Ismaloqqish kirish oldidan (noyabrda), erta baxor (marta) yoki kuzda (sentyabrda) marzalarga qo’sh qator qilib ekiladi. Bunda marzalar orasi 50-60 santimetrdan, qatorlar orasi 15-20 sm. dan olinadi. Urug’ tekis unib chiqishi uchun ekishdan oldin bir sutka ivitilib, so’ngra sabzavot seyalkasi bilan 2-3 sm. chuqurlikka ekiladi. Bunda gektariga 15-20 kg. urug’ ketadi. Parnik atrofidagi yerlarga urug’qo’lda sochib ekiladi. Bunda gektariga 40-60 kg. urug’ ketadi. Ismaloq 5-10 kunda ko’karib chiqadi. Ismaloq yagana qilinmaydi.
Ismaloq ko’karib chiqqach gektariga 1-1,5 ts. xisobidan ammiakli selitra beriladi, qator oralari kultivatsiya qilinadi. Aprelning birinchi yarmidan boshlab sug’oriladi. Suv xar 6-7 kunda beriladi. Hammasi bo’lib3-4 marta sug’oriladi.
Ismaloq 5-6 ta barg chiqarishi bilan uzib yoki qirqib olina boshlaydi. Uning bargini uzib olish dag’allashib, ko’plab poya chiqquncha davom etadi. U gektaridan 10-17 t. xosil beradi.
SHovul. SHovul toron gullilar oilasiga kiradigan ildizi ko’p yillik, poyasi bir yillik o’simlikdir. SHovul ekilgan yili to’p barg chiqaradi, keyingi yillarda esa gulpoya ham chiqaradi. SHovul guli ikki jinsli bo’lib, tup guli rovaksimondir, gullari chetdan changlanadi.
SHovulning bir necha navi bor.
Lionskiy navi-barglari yirik, qalin, yashil-sarg’ish tusda, barg bandi yo’g’on, o’rtacha uzunlikda. Bu nav serxosil, lekin sovuqqa chidamsiz.
Maykopskiy navi- bargi yirik, yashil rangda. Barg bandi o’rtacha kattalikda. Mazasi nordonroq, serxosil va sovuqqa chidamli nav.
SHovul kuzgi sovuqqa (minus 7-10oSgacha) chidaydi. Urug’i 2-3oSissiqda unib chiqadi. SHovul soyada hamo’saveradi. Unga o’g’it berib, sug’orib turish kerak.
SHovul urug’dan va ildiz bo’laklaridan ko’paytiriladi. SHovul urug’i kech kuzda yoki erta baxorda martda ekiladi. U marzalarga sabzavot seyalkasi bilan 2-3 qator qilib ekiladi yoki pollarga yoppasigaqo’lda chochiladi. Bunda xar gektarga 3 kg. urug’ ketadi.
Selderey- soyabon gullilar oilasiga kiradigan ikki yillik o’simlikdir. Seldereyning bargi va ildizmevasi ovqatga solinadi. Konserva sanoatida go’sht, baliq va sabzavotdan qilingan konservalarga qo’shiladi. Selderey ildizmevasida va barglarida oqsil, efir moyi (sedanolid) ko’p, shuning uchun u xushbo’y.
Ildizmevali selderey birinchi yiliyoq yo’g’on (diametri 10 sm keladigan) ildizmeva xosil qiladi hamda juda ko’p uzun bandli, yirik, kertikli bargchiqaradi. Seldereyning serbarg navlarida ildizi yo’g’onlashmaydi.
Ikkinchi yili selderey tik poya chiqaradi. Poyada murakkab soyabonsimon to’pgul xosil bo’lib, urug’ tugadi.