|
Etikashunoslik pániniń basqa pánler menen baylanısı
· • Etika (Etikashunoslik) hám Estetika bul eki pán oǵada bir-birine jaqınki, hátte birpara dáwirlerde olar jetkilikli dárejede óz-ara shegaralanbaǵan. Sebebi, insannıń hatti-háreketi hám niyeti kóbinese de ádep-ikramlılıqqa, da nafosatga tiyisli boladı, yaǵnıy arnawlı bir unamlı iskerlik de jaqsı islik, de nafosat qásiyetlerin ózinde birvarakay sáwlelengen etedi
· • Etika (Etikashunoslik) hám Huqıqtanıw. Áyyemgi Rim yuristlerinen biri Ulpianning atap ótiwishe «huquqni uyreniwshi, áwele huqıq (ins) sóziniń kelip shıǵıwın jaqsı bilmog'i kerek». «Huqıq»ádil sudlov (institia) sózinen alınǵan bolıp ádalat hám jaqsılıq haqqındaǵı fan bolıp tabıladı.
· • Etikashunoslik pedagogika páni menen bekkem baylanısda. Pedagogika daǵı shaxstı qáliplestiriw, tárbiyalaw, tálim beriw processlerin, pántlersiz, ádeptanıw sabaqlıqlarisiz oyda sawlelendiriw etip bolmaydı.
· • Etikashunoslik menen dinshunoslik óz-ara baylanıslılıqta bolıp, hár ekewi de etikalıq kriterya mashqalasın sheshiwge qaratıladı. Dinge sıyınıw da ijtimoy ań formalarınan biri bolıp, umumjahoniy dinler vujudga kelgunga shekem ámeldegi bolǵan úrp-ádetler hám qádiriyatlar, arnawlı bir diniy nızam -qaǵıydalarǵa, múqaddes diniy kitaplarǵa úlken tásirin ótkergen
· Áyyemgi dáwirdenoq etikashunoslik psixologiyalıq (psixologiya) menen baylanısda bolıp kelgen. Bul eki pán da kisiler hatti-háreketi, minez-qulıqı hám meyil-tileklerin úyrenedi. Psixologiyalıq ol yamasa bul hatti-háreket, minez-qulıq, sebebiy tiykar (motiv ) larning psixik tábiyaatı, qáliplesiw shárt-shárayatların ashıp beredi, etikashunoslik bolsa psixologiyalıq izertlew etken Ádislerdiń etikalıq áhmiyetin túsintiredi
· Áyyemgi dáwirdenoq etikashunoslik psixologiyalıq (psixologiya) menen baylanısda bolıp kelgen. Bul eki pán da kisiler hatti-háreketi, minez-qulıqı hám meyil-tileklerin úyrenedi. Psixologiyalıq ol yamasa bul hatti-háreket, minez-qulıq, sebebiy tiykar (motiv ) larning psixik tábiyaatı, qáliplesiw shárt-shárayatların ashıp beredi, etikashunoslik bolsa psixologiyalıq izertlew etken Ádislerdiń etikalıq áhmiyetin túsintiredi
· Etikashunoslik sotsiologiya páni menen baylanısda bolıp, bul eki pán da insan iskerligin basqarıwdıń social tárepi - etikanı úyrenedi. Lekin, etikashunoslik sotsiologiyaga salıstırǵanda keń túsinik bolıp tabıladı
· Etikashunoslik siyasatshunoslik páni menen bekkem baylanıslı. Siyasat, mámleketlik jumısları iskerligi menen shuǵıllanar eken, mámleketlik jumıslarındaǵı hár bir processda etika, ádep, hulq itibarǵa alınadı. Mámlekette ishki hám sırtqı siyasat kórinetuǵın boladı
· Etikashunoslik ekologiya páni menen de baylanıslılıqta. Etikashunoslik kóbirek insannıń ózi, ózgeler hám jámiyet aldındaǵı minnetlemelerin sheshiw menen shuǵıllanǵan, onıń tábiyaatqa bolǵan munasábetin shette qaldırıp kelgen
· Etikashunoslik milliy ǵárezsizlik ideyası menen de óz-ara baylanıslılıqta bolıp, onıń túbiri áyyemgi tariyxga barıp taqaladı. Milliy ideologiya sistemasında etikalıq ideyalar álbette óz ornına iye boladı, etikalıq ideyalar zamirida milliy ideologiya ideyaları jatadı
· Milliy ǵárezsizlikti bekkemlew processinde etikashunoslikning jámiyet social -ruwxıy turmısındaǵı ornı hám áhmiyeti.
· Mámleketimiz materiallıq -ruwxıy ǵárezsizligin támiyinlewde shıǵısona ádep, etika, milliy qádiriyatlar, úrp - ádet hám dástúrlerinemiz tiykarında tárbiyalaw asa úlken áhmiyetke iye boladı. Bazar ekonomikası respublikaimizga shet el mámleketlerdiń qarjı, jańa texnologiyası, zamanagóy basqarıw usılları menen bir qatarda olardıń mádeniyatı, turmıs tarsi, dúnya qarawı sıyaqlılardı da alıp kelip atır.
· Mámleketimiz materiallıq -ruwxıy ǵárezsizligin támiyinlewde shıǵısona ádep, etika, milliy qádiriyatlar, úrp - ádet hám dástúrlerinemiz tiykarında tárbiyalaw asa úlken áhmiyetke iye boladı. Bazar ekonomikası respublikaimizga shet el mámleketlerdiń qarjı, jańa texnologiyası, zamanagóy basqarıw usılları menen bir qatarda olardıń mádeniyatı, turmıs tarsi, dúnya qarawı sıyaqlılardı da alıp kelip atır.
· Jámiyet rawajlanıp barǵan sayın onıń etikalıq sisteması da ózgerislerge mútajlik sezib baradı. Sol mániste shaxs «jamiyat mútajliklerine kóre etikalıq tárepten saqlanıp barsa, ol sociallashadi». Házirgi rawajlanıw basqıshında jámiyetimizdiń mınawy- etikalıq ortalıǵın birpara kúshler tárepinen buzıwǵa umtılıwlar bar ekenligi sır emes.
· Adamlardıń, ásirese jaslardıń sanasın, ruwxıylıqı hám keyipin milliy ǵárezsizlik ideyası menen támiyinlew, jaslardıń etikalıq dárejesin kóteriw hám hár tárepleme kámal tapqan zaman kisisi tárbiyasın teoriyalıq tiykarlashdek úlken wazıypalar turıptı. Bul wazıypalardı tek etikaqa jańasha jantasıwlar tiykarındaǵana ámelge asırıw múmkin.
· Jańasha jantasıwlardıń biri - etikashunoslikda milliy ideya hám ǵárezsizlik ideologiyasına itibardı kúsheytiw menen baylanıslı.
· «Milliy ideya hám ǵárezsizlik ideologiyası haqqında gáp barar eken,- dep aytıp ótdi Prezident I. A. Karimov,- biz asa keń qamtılǵan, quramalı, serqirra, insaniyat tariyxında anıq hám jetilisken ańlatpalı, túwel úlgisi ele-elege shekem jaratılmaǵan, túsiniklerdi ózimizde oyda sawlelendiriwimiz kerek dep oylayman. Bul túsinikler watan gúlleniwi, jurt paraxatshiliqti, xalıq párawanlıǵı sıyaqlı joqarı ideyalardıń mánisi-mazmunın tereń ańlap jetiwge xızmet etedi»
Do'stlaringiz bilan baham: |
