Эстетика ва этиканинг алоқадорлиги

ЭСТЕТИК ДИД ТУШУНЧАСИНИНГ ЎЗИГА ХОСЛИГИ

• ЭСТЕТИК ДИД эстетик баҳо ва унинг яшаш шарти ҳамда эстетик идеал билан боғлиқликда намоён бўлади.
• Эстетик идеалнинг ўзгариши диднинг ўзгаришига олиб келади.

ДИДНИНГ ДАРАЖАЛАРИ:

• 1. Эстетик объектни қандай бўлса шундайлигича аниқ бир реаллик тарзида идрок этувчи субъектив фикри ожиз, бирор объектни ҳамма зўр деса, кишилар зўр экан деб қарайдиган фақат жўн идрок этишга асосланган дид.
• 2. Нафосатни завқланиш учун эмас, балки ўзининг бошқалардан маданиятлилигини кўрсатиш учун восита деб биладиган дид. Улар нафосатбозлар - эстетлардир.
• 3. Бежамадорликдан, ярақлаб турадиган нарса-ҳодисалардан ҳайратланадиган модапараст дид эгаси.
• 4. Миллий ва умумбашарий эстетик қадриятлардан завқланадиган, уларни, баҳолай оладиган, бадиий соддаликни англай биладиган кишилар диди. Ҳодиса билан моҳиятни яхлитлик тарзида идрок этадиган, хиссий-интеллектуал ёндашувни уйғунлигига асосланган дид. Бу дидни ҳақиқий юксак эстетик дид, дейиш мумкин.

АСОСИЙ ВАЗИФАЛАРИ

ҲИНДИСТОН

• Ригведа (шеърий матн)да сўз, нур нафосати алоҳида ўрин тутади.
• Упонишад (давра олмоқ, сирли билим, яширин билим, “Брахман ҳақидаги таълимот”)ларда мусиқа, қўшиқ, рақс, меъморлик ва тасвирий санъат тараққий топган.
• Нур рамзи, нур нафосати - ведалар ва упанишадлардаги нафосатли ибтидолар, ғоялар қадимги ҳинд достонлари «Маҳобхарат» ва «Рамаяна» бадиияти ҳамда нафосатига сезиларли таъсир кўрсатди.

• ҚАДИМГИ ШАРҚ ЭСТЕТИКАСИ

ХИТОЙ

• Шицзин («Қўшиқлар китоби»);
• Иероглиф (белгилар одамларнинг реалликка нафосатли муносабатини белгилаган);
• Даочилик йўналиши (фазо (космос) ва табиатнинг азалий ва абадий гўзаллиги);
• Конфуцийчилик йўналиши (хулқий гўзаллик муаммосини ўртага ташлайди).

• ҚАДИМГИ ШАРҚ ЭСТЕТИКАСИ