Эстетика фанидан маърузалар матни

ЭСТЕТИКА - (юн.aistethikos - ҳиссий идрок, сезги) 1)воқеликни ҳиссий таъсирчан,эмоционал ўзлаштириш; 2)эстетик фаолият қонуниятлари тўҳриидаги фан,нафосатлик.эстетикага оид дастлабки таълимотлар милоддан аввалги 2-3 минг йил муқаддам Қадимий Миср, Ҳиндистон, Хитойда Афлотун, Арасту, римлик Лукреций, Гораций сингари мутафаккирларнинг асарларида ҳар томонлама ривожланди. Марказий Осиёда ҳам ўзига хос эстетик ғоялар вужудга келди. Тасаввуфона қарашлар кенг ёйилди. Ўрта асрлар Европасида Августин, Фома Аквинскийнинг фикрлари кенг ёйилди.Немис мутаффакирларидан Лессинг, Гердер, Гёте, Шиллер санъатда ҳаққонийлик ғоясини илгари сурдилар. XVIII аср ўрталарида немис маърифатпарвари Александр Баумгартен (1714-1762) эстетикани алоҳида фан деб ҳисоблади.ва унинг санъатда ёрқин намоён бўлишини кўрсатди. Эстетик фан сифатида эстетик тафаккур тарихи, эстетиканинг методологик муаммолари ва эстетик тарбия масалаларини ўз иига олади. Эстетика миллий истиқлол ғояси, социология, санъатшунослик, психология, педогогика каби фанлар билан узвий боғланган.
ЭСТЕТИК ДИД - воқеа ҳодисаларнинг эстетик сифатларини идрок этиш ва баҳолаш жараёнида олинадиган қониқий ёки қониқмаслик туйғуси, эстетик мезон. Эстетик дид инсоннинг фикр мулоҳазалари, хулқ атвори, хатти ҳаракатлари, моддий ва маънавий ижод маҳсулотларида ўз ифодасини топади. Эстетик дид заминида гўзалликни ҳунукликдан ажрата билиш ва ундан беғараз шодланиш ҳамда лаззатланиш ётади.эстетик дид одамларнинг дунёқарашидан, айниқса, эстетик қарашларидан ажралмаган ҳолда амал қилади. Эстетик диднинг зиддитли табиати ҳақида дастлаб Кант муносабат билдирган эди. Эстетик дид бадиий дид билан боғлиқ бўлиб, кўп жиҳатдан унинг устига қурилади, лекин у билан қўшилиб кетмайди.
ЭСТЕТИК МУНОСАБАТ - субъект билан объект ўртасидаги ўзаро ҳаракат ва ўзаро таъсирнинг махсус турини англатувчи фалсафий тушунча. Эстетик муносабат нафосатли объектдир. Аслини олганда, нафосатли бўлмаган нарсаларнинг ўзи йўқ. Муайян шарт-шароитда ҳар қандай нарса, воқеа-ҳодиса нафосатли табиатга эга бўлиб, эстетик муносабат ва нафосатли баҳо объектига айланиши мумкин. Лекин улар маълум бир талабларга жавоб беришлари керак: биринчидан, аниқ ҳис туйғу, сезги идрок қобилияти ва имкониятига эга бўлиши, иккинчидан, у ёки бу воқеа-ҳодиса инсоний алоқалар ва муносабатларга киришиб, ижтимоий аҳамият каcб этиши керак. Шундагина муайн воқеа-ҳодиса эстетик муносабат объектига айланади, яъни у ўз қадрини топади, баҳолаш эса воқеа-ҳодисаларнинг қадри ёки ижтимоий аҳамиятини англашнинг махсус шаклидир.
ЭСТЕТИК ОНГ - оламни эстетик англаш, дунёга инсон муносабатининг субъектив томони. У ижтимоий онг шаклларидан бири сифатида ахлоқий онг, сиёсий онг, ҳуқуқий онг, диний онг, фалсафий онг каби ижтимоий ҳодисалар билан бир қаторда туради. Эстетик онг маънавий руҳий воқеа ҳодисалар билан бир қаторда туради. Эстетик онг маънавий руҳий воқеа-ҳодисалар мажмуи бўлиб, улар ижтимоий ҳаёт заминида вужудга келадиган эстетик ҳис, эстетик дид, фикр, орзу қилиш назарий қисмини англатади. Эстетик онг ахлоқий онг билан баробар тарзда, ижтимоий онгнингбошқа шаклларидан олдин вужудга келган. Эстетик онгнинг ривожига санъат таъсир кучининг тобора ортиб боришини ҳам таъкидлаш керак. Эстетик онг одамларнинг меҳнат фаолияти, унинг натижалари, моддий ва маънавий қадриятларида ўз ифодасини топади.