Эркин иқтисодий ҳудудлар

 
 
 
 
 
8.2-rasm. AQShda tashkil etilgan EIHlar tasnifi 
Mazkur qonun asosida tashqi savdo hududlari tashqi iqtisodiy faoliyatni 
jadallashtirish va ishsizlik darajasini pasaytirish maqsadida tashkil qilingan. 
Tashqi savdo hududlari nomiga ega bo„lgan hududlar, bojxona to„lovlari 
rejimlariga bo„lgan imtiyozlar bilan, ular orqali boj to„lashdan ozod etish belgilanishi, 
ichki soliqlar va har qanday tovar uchun kvotalar, AQSh hududidan uchinchi 
mamlakatlar hududiga eksport qilinayotgan, sanoatni qayta ishlanishiga kerakli 
tovarlarga import soliqlarini kamaytirish kabi imtiyozlarga ega hisoblanadi. 
XXI asr boshlarida AQShning 48 ta shtatida ro„yxatga olingan tashqi savdo 
hududlarida 320 ming kishi band bo„lgan 3 mingdan ortiq kompaniyalar faoliyat 
yuritadi. Hududlardan olib ketilayotgan mahsulotlar hajmi bir necha 100 mlrd. 
dollardan oshadi. 
Tayanch iboralar: 
Erkin iqtisodiy hududlar, tashqi savdo hududlari, tadbirkorlik hududlari, 
texnoparklar, xususiy kapital, eksport-ishlab chiqarish hududlari. 
Mazkur paragraf bo„yicha umumiy xulosalar: 
1.
AQShda EIHlarning soni 266 ta (TSHlari)ni tashkil etib, bundan tashqari 
AQS
h
d
a
 tash
k
il
 e
tilgan
 E
IHl
ar
 tasni
fi
 
 
 
Tashqi savdo hududlari 
 
Tadbirkorlik hududlari 
 
Texnologiyalarni joriy etish 
hududlari 
Umumiy vazifali hududlar 
Maxsus vazifali hududlar 
Federal
Shtatlarning tadbirkorlik hududlari 
Mahalliy
Ayrim 
shaxslar 
va 
xususiy 
tashkilotlar 
tashabbusi bilan tashkil qilingan texnoparklar 
Alohida shtatlar hukumati ko‟rsatmasi 
bilan tuzilgan texnoparklar 

---

243 
tadbirkorlik hududlari va ilmiy parklar ham faoliyat ko„rsatib kelmoqda. AQShda 
EIHlarni tashkil etishning o„z maqsadlari mavjud bo„lib, ularning har biri alohida 
turlarga bo„lingan tasnifga ham egalar. 
2.
AQShda tashqi savdo hududlaridagi 80% xomashyo va yarim tayyor 
mahsulotlar AQShning ichki hududlaridan keltiriladi va o„z navbatida, 90% ishlab 
chiqarilgan mahsulot mamlakatning ichki hududlariga yetkazib beriladi. Bu esa 
ma‟lum bir hududdagi iqtisodiyotning rivojlanishiga va aniq bir tarmoqning 
rivojlanishiga o„z ta‟sirini ko„rsatadi. AQShda EIHlarning dastlabki tashkil etilishi 
asosida faol rivojlanishi tus olishi bilan alohida ajralib turadi. Bu mamlakatda 
ishsizlikning qisqarishi va tashqi savdoning rivojlanishida o„z aksini topgan. 
3.
AQShda EIHlarning tashkil etilishining o„ziga xos sabab va tarixi mavjud. 
bugungi kunga kelib AQShda EIHlar katta tajribalarni to„plagan va rivojlangan 
hududlar sifatida dunyo mamlakatlari uchun muhim tajriba maktabi hamda tadqiqot 
obyekti hisoblanadi. Ularning tashkil qilina boshlashi esa 1930-yillar boshiga to„g„ri 
keladi. Mazkur EIHlarning faoliyat ko„rsatilishida 1934-yilda AQShda qabul qilingan 
“Tashqi savdo hududlari to„g„risida”gi Qonun muhim ahamiyat kasb etgan.