132
3.
Приходко С.В., Воловик Н.П. Особие экономические зоны. – М.: ИЕПП,
2007. – 268 с.
4.
Raimjonova M.A. O„zbekistonda erkin iqtisodiy hududlarga investitsiyalarni
jalb qilish: nazariy asoslari, hozirgi holati va istiqbollari. – T.: “Extremum-press”
nashriyoti, 2013. – 176 b.
5.
Рыбаков С.А. Особые экономические зоны в России. Налоговые льготы
и преимущества. / С.А.Рыбаков, Н.А.Орлова. – М.: Вершина, 2006 – 248 с.
6.
Фуршчик М.А., Шутова А.В. Особие экономические зоны: опыт и
перспективы. – М.: Медиа
Инфо Групп, 2014. – 216 с.
7.
O„zbekiston Respublikasining 1998 yil 30 apreldagi “Chet ellik investorlar
huquqlarining kafolatlari va ularni himoya qilish chora-tadbirlari to„g„risida”gi
Qonuni.
8.
Haydarov A. Hududlarning investitsion salohiyati va istiqbol yo„nalishlari. //
“Moliya” ilmiy jurnali, 2011-yil, 5-6 son.
133
5-bob.
ERKIN
IQTISODIY
HUDUDLARDA
LOGISTIKA
INFRATUZILMASINI SHAKLLANTIRISH
5.1.
Logistika tushunchasi mazmuni va uning yuzaga kelishi va rivojlanishi
Logistika
– transport va
tovar,
axborot
oqimini
yo„lga
qo„yadigan,
optimallashshtiradigan va boshqaradigan soha.
Logistika
(yun. logistike –
hisoblash
,
muhokama san‟ati
) – 1) matematik
mantiq tushunchasining sinonimi; 2) B. Rassel va
uning maktabi vakillarining
asarlarida bayon etilgan matematik mantiq taraqqiyotidagi bosqichning nomi.
Nazariy matematikaga qarama-qarshi qo„yiladigan hisoblash va geometrik o„lchovlar
“san‟ati” qadimiy matematikada “logistika” deb atalgan. G. V. Leybnits “logistika”
va matematik mantiq terminlarini o„zi ishlab chiqqan xulosa chiqarishdagi hisobning
sinonimi sifatida qo„llagan. Uning g„oyalari hozirgi zamon matematik mantiqda
o„zining to„liq ifodasini topgan. “Logistika” tushunchasi logistik metod (formal
mantiqni formallashtirilgan tillar nazariyasi yordamida bayon etish usuli), logistik
tizim (formal tizim) va boshqa ma‟nolarni ham anglatadi.
Qadimgi Afinada maxsus amal – “logist” yoki ijtimoiy o„z-o„zini boshqarish
amaldori bo„lgan (eramizgacha V asrda 30 ga yaqin). Logistlar har yil qura tashlash
yo„li
bilan belgilanganlar, ularning vazifasi vakolati tugagan boshqa amaldorlarning
hisobotlarini tekshirish va bu hisobotlarni faxrli fuqoralar Kengashida tasdiqlashga
topshirishdan iborat bo„lgan. Kengashning qarori yakuniy bo„lgan.
Qadimiy Rimda ham ba‟zi ma‟muriy va diniyi vazifalarni bajaruvchi amaldorlar
logistlar deb atalganlar. Vizantiya imperatori Lev VI (866-912-yillar) davrida
logistika armiyani ta‟minlash va uning ko„chishini boshqarish san‟ati
sifatida
ta‟riflangan. Nemis tadiqotchisi G.Pavellek ta‟kidlashicha, Vizantiya imperiyasida
logistikaning belgilanishi “armiyaga maosh to„lash, uni kerakli tartibda qurolantirish
va taqsimlash, uning ehtiyojlari haqida o„z vaqtida va o„liq darajada g„amxo„rlik
qilish, ya‟ni shaxsiy qurolli kuchlar harakatlanishi va taqsimlanishiga rahbarlik
qilishdan” iborat bo„lgan.
“Logistika” so„zi barcha
Yevropa tillarida mavjud, ammo, ulardan har xil
manolarda foydalanilgan.
“Logistika” atamasidan mashhur olimlar, faylasuflar, sarkardalar o„z asarlarida
foydalanishgan. Buyuk nemis matematigi G.V.Leybnis (1646-1716) bu atamadan
“Xulosalarni hisoblash” yoki matematik mantiq ma‟nosida foydalangan. XIX acrda
bu atamadan kelib chiqishi shvetsariyalik bo„lgan taniqli
harbiy nazariyachi va
tarixchi Antuan-Anri Jomnin (1779-1869) o„z asarlarida foydalangan. 1813 yildan
boshlab u Rossiyada Aleksandr I ning shtabida ishlagan., 1826 yilda infanteriya
generali unvonini olgan. Nikolay I ning harbiy malahatchisi bo„lgan va Sank-
Peterburgdagi harbiy akademiyaning asoschilaridan biri bo„lgan (1828). U
shuningdek, shaxzoda Aleksandr II ning o„qituvchisi bo„lgan,
haqiqatan ham uning
uchun muallifning logistika bo„yicha eng muhim asari yozilgan va keyinchalik u
ko„pgina tillarga tarjima qilingan. U logistikani o„z ichiga rejalashtirish, boshqarish,
134
ta‟minlash, qo„shishlarni joylashtirish joyishini belgilash, armiyaga transtport
xizmatini ko„rsatish bilan bog„liq masalalarning keng doirasini oluvchi qo„shinlarni
boshqarishning amaliy san‟ati sifatida belgilagan.
1884-yilda Amerika harbiy-dengiz floti instituti
kemachilik zarurati uchun
“logistika” tushunchasini kiritgan.
1904-yilda Jenevada Itelson, Laland va Kutyurlarning taklifi bo„yicha falsafa
kongressi logistikani matematik mantiq sifatida belgilagan.
Taktika, strategiya va razvedka bilan bir qatorda “logistika” atamasi bilan
fuqarolik korxonalarining ta‟minot-sotish faoliyati belgilanishi mumkin.
1980
yilga kelib, xo„jalik boshqaruvini muvofiqlashtirish jismoniy taqsimlash,
ya‟ni
tijorat logistikasi
usullarini o„zlashtirish va qo„llashni talab qilgan.
Umuman olganda, logistika iqtisodiy faoliyatning ta‟minot, ishlab chiqarish,
sotish, transport logistikasi kabi sohalarini birlashtiradi.
Logistikaning asl maqsadi kam xarajat qilib, ko„p foyda olish va yetarli natijaga
erishishdir.
Bugungi kunda logistika ijtimoiy-iqtisodiy hayotimizning ajralmas qismiga
aylanib ulgurgan hamda tobora rivoj topib bormoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: 
