Эркин иқтисодий ҳудудлар

5.9-jadval. 
Transport turlari bo„yicha yuk aylanmasi
62
 
Ko„rsatkichlar 
2017-yil yanvar-dekabr 
2016-yil yanvar-
dekabrga nisbatan % da 
Transport yuk 
aylanmasi, mln. t/km
66934,4 
102,5 
Shundan: 
 
 
- temir yo„l transporti
22949,8 
100,1 
- avtomobil transporti
13628,8 
102,5 
- havo transporti, 
ming t.
156,9 
118,7 
- quvur transporti
30198,8 
104,5 
O„zbekistonda temir yo„l transport tizimini yanada rivojlantirish borasida 
mustaqillik yillarida bir qator loyihalar amalga oshirildi, jumladan, “Toshguzar-
Boysun-Qumqo„rg„on” yangi yo„l liniyasida Yaponiya kapitali ishtirokida 5 ta 
ko„prik foydalanishga topshirildi. Uzunligi 223 km. bo„lgan mazkur temir yo„l dengiz 
sathidan 1500 metr balandlikda tog„ davon yo„llaridan o„tkazildi. Bu temir yo„lning 
qurilishi janubiy mintaqalarni rivojlantirishda, ularning tabiiy resurslarini 
o„zlashtirish, yangi ish o„rinlarini yaratishda muhim shart-sharoitlardan biri bo„ldi. 
Amudaryo ustidan ko„prik bilan orqali tortilgan 600 km.lik “Navoiy-Uchquduq-
Sulton Uvaystog„-Nukus” temir yo„l liniyasining 6 ta yangi raz‟ezdi ishga tushirildi. 
1993-yilda Vazirlar Mahkamasining “Temir yo„llarni elektrlashtirish bo„yicha bosh 
Dastur” qabul qilindi. Mazkur dastur doirasida Jizzax-Jomboy, Jizzax-Samarqand-
Buxoro liniyalari elektrlashtirildi. Hozirga kelib 700 km.lik yo„l elektrlashtirilgan. 
Mamlakatimizda logistik infratuzilmani shakllantirishda “Angren – Pop” 
elektrlashtirilgan temir yo„l liniyasini qurilishi muhim ahamiyat kasb etdi. Mazkur 
loyihaga ko„ra, “Angren – Pop” temir yo„lini qurish “O„zbekiston temir yo„llari” 
davlat aksiyadorlik temir yo„llari kompaniyasining o„z va jalb qilingan mablag„lari 
hisobidan amalga oshirildi. 
Loyihani amalga oshirilishi Tojikiston Respublikasi orqali Farg„ona vodiysi 
viloyatlariga olib boradigan monopol yo„lakka barham beradi. Bu o„z navbatida 
vodiy viloyatlari bilan temir yo„l logistikasining rivojlanishiga keng imkoniyatlar 
yaratib berdi.
O„zbekistonda logistikani rivojlantirishda quyidagi eng muhim vazifalarni 
amalga oshirish lozim: 
Birinchidan, mamlakatimiz logistikasini rivojlantirish darajasini xalqaro 
me‟yoriy standartlarga imkon qadar yaqinlashtirish o„ta muhim vazifa sifatida 
62
O„zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo„mitasi ma‟lumotlari asosida tuzildi. 

---

168 
qo„yilishi lozim. Bunda asosan, axborot texnologiyalari negizida logistikani 
rivojlantirish va uning o„zgarishlarini boshqarish borasida yaxlit strategik tizimga 
ya‟ni klasterlashga alohida e‟tibor qaratish lozim.
Mamlakatimizda logistikani integratsiyali rivojlantirish tizimlarini joriy 
etishdagi asosiy ijobiy samaralar hududiy va mintaqaviy kelishuvlarni kompleks 
rivojlantirish, ishlab chiqarish klasterlari va erkin iqtisodiy hududlarni bog„lashda aks 
etadi, bu zamonaviy sanoat majmualarini, erkin iqtisodiy zonalarni yaratish imkonini 
beradi. Istiqbolda esa xalqaro talablarga mos yangi raqobatbardoshlik omillari, 
transport yo„laklari, transport-logistika klasterlari ham keng rivojlanadi.
Ikkinchidan, O„zbekiston xalqaro logistik platformasini innovatsion modelini 
shakllantirish lozim. Bu o„z navbatida qo„shimcha qiymat yaratish, savdo va 
investitsiyalar hajmini oshishi ko„rinishidagi uzoq muddatli foydaga biznes 
jarayonlarini puxta integratsiyalash asosidagina erishish mumkinligini anglatadi. 
Logistik platformalarning innovatsion modellarini shakllanishi tashuvlarda 
xatoliklarning oldini olish, korxonalar, mintaqa va mamlakatlarga iqtisodiy o„sishni 
ta‟minlash imkonini beradi.
Uchinchidan, logistika tizimining kadrlar salohiyatini yanada oshirib borishi, 
logistik tizimlarni axborotlashtirish, klasterlash, hamda ichki logistik platformani 
(terminallar, ombor xo„jaligi)larning o„zaro integratsiyasini yanada samaradorligini 
oshirish lozim deb hisoblaymiz.
Turtinchidan, samarasiz raqobatni maqbullashtirish va tranzaksiya xarajatlarini 
kamaytirish, vazifalarni taqsimlash, mijozlar, yuklar bazasini kengaytirish, geografik 
yuklash faoliyatini kengaytirish imkonini beradi, bu esa jahon bozorlarida 
O„zbekiston nufuzini oshirish imkoniyatini belgilab beradi.
Beshinchidan, logistik o„zaro ta‟sir bo„yicha samarali amaliyotlarni tanlash, 
logistikada murakkab va aralash kasbiy vakolatlar ishlab chiqish va o„zlashtirish 
hisobiga kuchli sinergetika samarasiga erishish imkonini beradi. Shu tariqa, 
innovatsion logistik tizimni shakllantirish natijalari quyidagilarni amalga oshirish 
imkoniyatini yaratib beradi:
- multi va intermodal logistikani muvofiqlashtiradi va birlashtiradi (temir yo„l, 
avtomobil, havo tashuvlari kombinatsiyasi);
- transport va ombor logistikasini birlashtiradi (kichik tovarli yuklarni 
birlashtirish va mijozlar bazasini kengaytirish);
- tranzit transqit‟a tashuvlari logistikasini integratsiyalaydi;
- elektron hujjat aylanishi, O„zbekistonning boshqa mamlakatlar bilan bojxona 
xizmatlarining 
me‟yoriy-huquqiy 
hujjatlar 
asosida 
tartibga 
solish 
orqali 
mamlakatimizga boshqa davlatlar orqali tranzit kirib kelishi mumkin bo„lgan import 
mahsulotlarini cheklash orqali iste‟mol tovarlari bozoridagi narxlar mo„tadilligiga 
erishiladi.