Эркаев Нодиржон

4.1.2-jadval
«Sardor» fermer xo’jaligida mehnat haqi fondining tahlili*

№	Ko’rsatkichlar nomi	2011	2012	2013	2013 yil 2011 yilga nisbatan o’zgarishi
1	O’rtacha xodimlar soni, kishi	72	78	79	7
2	O’rtacha oylik ish haqi, ming so’m	149,3	173,2	195,0	45,7
3	Mehnat haqi fondi, ming so’m	128960,0	162155,0	184850,0	55890,0
4	Mehnat haqi fondini o’zgarishi: a) xodilar soni hisobiga b) mehnat haqi hisobiga	- - -	- - -	- - -	55890,0 43313,6 12576,4

*Manba: «Sardor» fermer xo’jaligining 2011-2013 yillar ma’lumotlari asosida muallif hisob-kitobi


4.1.2-jadvaldan ko’rinib turibdiki, 2013 yilda 2011 yilga nisbatan mehnat haqi fondi 55890,0 ming so’mga oshgan. Ushbu mehnat haqi fondini o’zgarishiga xodilar sonining o’zgarishi va bir ishlovchiga to’g’ri keladigan mehnat haqining o’zgarishi ta’sirini aniqlaymiz.
Buning uchun shartli mehnat haqi fondini aniqlaymiz, bunda 2011 yildagi bir xodimga o’rtacha oylik mehnat haqini 2013 yildagi xodimlar soniga ko’paytiramiz, hosil bo’lgan summa bir oylik mehnat haqi fondi bo’lgani uchun ushbu summani o’n ikki(yil oylari soni)ga ko’paytiramiz:


(79 * 149,3) * 12 = 141536,4 ming so’m


Xodimlar sonining o’zgarishini mehnat haqi fondiga ta’sirini aniqlaymiz:


184850,0– 141536,4 = 43313,6 ming so’m


Demak, fermer xo’jaligida xodimlar sonining 2013 yilda 2011 yilga nisbatan 7 kishiga ko’payishi, mehnat haqi fondini 43313,6 ming so’mga oshishiga olib kelgan.
Endi, bir ishlovchiga to’g’ri keladigan mehnat haqining o’zgarishini mehnat haqi fondiga tahsirini aniqlaymiz:


141536,4 - 128960,0=12576,4 ming so’m


Demak, fermer xo’jaligida 2013 yilda 2011 yilga nisbatan bir xodimning o’rtacha oylik mehnat haqining 45,7 ming so’mga oshishi hisobiga mehnat haqi fondi 12576,4 ming so’mga oshgan.
Shunday qilib, «Sardor» fermer xo’jaligida 2011-2013 yillarda mehnat haqi fondini 43313,6 ming so’mi fermer xo’jaligida ishlovchilar sonini oshishi hisobiga oshgan bo’lsa, 12576,4 ming so’mi o’rtacha bir xodimga hisoblangan mehnat haqining oshishi hisobiga oshgan.
«Sardor» fermer xo’jaligida mehnat haqi va mehnat haqi fondini tahlil qilib, quyidagilarni taklif qilamiz:
- fermer xo’jaligida mehnat unumdorligini oshirish bo’yicha chora-tadbirlar ishlab chiqish va uni bajarilishini ta’minlash lozim. Bu fermer xo’jaligida mehnat haqini oshishini mehnat unumdorligini oshishiga mutanosibligini ta’minlashiga olib keladi;
- fermer xo’jaligida mehnat haqini tashkil etish va xodimlarga mehnat haqi hisoblash hamda ularga oylik maoshlari stavkasini belgilashda, xodimlarning fermer xo’jaligida ishlab chiqarishga qo’shayotgan hissasini, malakasini hisobga olish.