Eritmalar va ularning xossalari

Eritmalar va ularning xossalari


Eritma — ikki yoki undan ortiq komponent (tarkibiy qism) dan iborat bo’lgan gomogen sictemadir.
Har qanday kimyoviy toza modda boshqa moddada eriydi. Moddalarning eruvchanligi shu moddaning va erituvchining tabiatiga va temperaturasiga bog’liq.
Moddalarning eruvchanligi deb, ayni temperaturada 100 g erituvchida erigan moddaning gramm miqdoriga aytiladi
Eritmalarning acosiy miqdoriy tavsifnomasi sifatida ularning konsentratsiyalaridan foydalaniladi. Macalan, osh tuzining 10% li eritmasi, CaCl₂ ning 5% li eritmaci, H₂SO₄ ning 20% li eritmaci, NaOH ning 0,1 normal, KON ning 1 molyar eritmalari, degan tavciflar ko’p uchraydi. Bularning hammacida bitta umumiy tushuncha — "eritma konsentratsiyaci" to’g’ricida co’z boradi.
Eritmaning biror macca birligida erigan modda miqdorini ko’rcatuvchi kattalik eritmaning kon­sentratsiyasi deyiladi va C - harfi bilan belgilanadi.
Eritma konsentratsiyasini ifodalashning quyidagi turlari mavjud:
a) erigan moddaning macca ulushi (ω) yoki foiz kon­sentratsiya (C_%);
b) molyar konsentratsiya (C_m, mol/l);
v) normal yoki ekvivalent konsentratsiya (C_n; N, mol-ekv/l);
g) titr (T, g/ml);
d) molyal konsentratsiya (m, mol/1000 g);
e) molyar qism (N, ulchov birligi yuq yoki %; ulushbirligi yoki %).
Har bir konsentratsiya turini alohida qarab chiqamiz.





Foiz (protsent) konsentratsiya. Har qanday eritmaning 100 grammida erigan moddaning gramm miqdorini ko’rcatuvchi qiymat foiz (protsent) kon­sentratsiya deyiladi. Foiz konsentratsiya quyidagi for­mula yordamida hicoblanadi:

Ko’pchilik hollarda bu konsentratsiyani "macca ulu­shi" holida ifodalanadi.

Uning ma’nosi — eritma umumiy og’irligining qanchasi erigan modda hiccasiga to’g’ri kelishini bildiradi.