|
Masalaning yechimi:
NaNO3 ning eruvchanligi (100 g erituvchida eng ko‘pi bilan erishi mumkin
bo‘lgan tuz massasi) 91, 6 g ga teng ekan. To‘yingan eritma hosil qilish uchun
100 g suvga 91,6 g tuz qo‘shilishi ma’lum bo‘lsa, 500 g suvga qanday massadagi
tuz qo‘shish kerakligini aniqlaymiz:
100 g suv
Erituvchi erigan modda To‘yingan eritma
91,6 g NaNO3 191,6 g eritma
500 g suv x g
To'yingan eritma
|
modda
NaNO3
|
x =
500 91,6
100 = 458 g
|
191,6 g eritma
|
Demak, 500 g suvda 458 g NaNO3 eriganda, 25 oC da to‘yingan eritma
hosil qilish mumkin.
Javob: 458 g
3-masala: Na2CO3 ning 80 oC dagi eruvchanlik koeffitsiyenti 45 ga teng.
Shu haroratda to‘yingan eritma hosil qilish uchun 144 g Na2CO3 ni necha
gramm suvda eritish kerak?
Masalaning yechimi:
Na2CO3 ning eruvchanligi (100 g erituvchida eng ko‘pi bilan erishi mumkin bo‘lgan tuz massasi) 45 g ga teng ekan. To‘yingan eritma hosil qilish
uchun 45 g tuzni 100 g suvda eritish kerakligi ma’lum bo‘lsa, 144 g tuzni qancha
miqdorda suvda eritishimiz kerakligini aniqlaymiz:
100 g suv x = 100 144
45 = 3
Erituvchi erigan modda To'yingan eritma
45 g Na2CO3 145 g eritma
x g 144 g Na2CO3
x =
100 144
45 = 320 g
n modda To'yingan eritma
Na2CO3 145 g eritma
Na2CO3
Demak, 144 g Na2CO3 ni 320 g suvda eriganda, 80 oC da to‘yingan eritma
hosil qilish mumkin.
Javob: 320 g
4-masala: KClning 20 oC dagi eruvchanlik koeffitsiyenti 34 ga teng.
350 g suvda 70 g KCl eritildi. Shu eritmani to‘yintirish uchun yana necha
gramm KCl qo‘shish kerak?
Masalaning yechimi:
KCl ning eruvchanligi (100 g erituvchida eng ko‘pi bilan erishi mumkin
bo‘lgan tuz massasi) 34 g ga teng ekan. To‘yingan eritma hosil qilish uchun
100 g suvga 34 g tuz qo‘shilishi ma’lum bo‘lsa, 350 g suvga qancha miqdorda
tuz qo‘shishimiz kerakligini aniqlaymiz:
72
100 g suv x = 350 34
100 = 119
Erituvchi erigan modda To'yingan eritma
34 g KCl 134 g eritma
350 g suv x g
Demak, 20 oC 350 g suvda 119 g tuzni eritganda to‘yingan eritma hosil
bo‘lishini bilib oldik. Dastlab 350 g suvda 70 g tuz eritilgan edi. Qo‘shi
lishi kerak bo‘lgan tuz miqdori (119-70=49) 49 g ni tashkil etar ekan.
Demak, shu haroratda eritmaga yana 49 g KCl qo‘shsak, to‘yinmagan
eritma to‘yingan eritmaga aylanar ekan. Javob: 49 g
5-masala: 100oC dagi Ba(NO3)2 ning 336 g to‘yingan eritmasi 25 oC
gacha sovitilsa, necha gramm tuz kristallanadi? S(250) C=10,5; S(1000C)
=34,4)
Masalaning yechimi:
Nisbatan yuqori haroratda tuzni eritib, so‘ng uni past haroratgacha
sovitilganda tuz molekulalari kristallanadi (cho‘kmaga tushadi). Chunki
qattiq moddalar suvda erishiga (eruvchanligiga) harorat to‘g‘ri proporsionaldir, ya’ni harorat qanchalik yuqori bo‘lsa, ularning suvda eruvchanligi
ham shuncha yuqori bo‘ladi. Aksincha harorat pasaytirilsa, eruvchanlik
ham kamayadi va eritmada bo‘lgan tuzni bir qismi eritmadan ajralib, kristallanib
cho‘kmaga tushadi.
Ba(NO3)2 ning 100 oC dagi eruvchanligi 34,4 ga teng, ya’ni 100 g suvda
34,4 g tuz eriydi. To‘yingan eritma massasi (100+34,4=134,4) 134,4 ga teng
bo‘ladi.
Ba(NO3)2
34,4 g
100oC
100g
H2O
|
134,4 g
|
to'yingan
to‘yingan
|
|
eritma
|
|
100oC
100 oC da tayyorlangan eritmani 25 oC gacha sovitilsa erivchanlik
10,5 ga teng bo‘lib, eritmada erimay qolgan tuz cho‘kmaga tushadi.
Dastlabki erigan tuz (34,4 g) miqdoridan, eritma sovitilgandan keyingi
eritmada qolgan tuz massasi (10,5 g) ni ayirsak, cho‘kmaga tushgan tuz
massasini topishimiz mumkin.
cho‘kma
100g
H2O
|
134,4 g
to'yingan
eritma
‘yingan
|
10,5 g tuz
|
23,9 g tuz cho'kma
‘kma
|
|
|
100oC
25oC
34,4-10,5=23,9 g tuz cho'kma
Ba(NO3)2
34,4 g
100oC
cho‘kma
100 g suv x = 350 34
100 = 119 g
Erituvchi erigan modda To'yingan eritma
34 g KCl 134 g eritma
350 g suv x g
To‘yingan
73
Demak, 100 oC da tayyorlangan 134,4 g to‘yingan eritmani 25 oC gacha
sovitilganda 23,9 g cho‘kma hosil bo‘lishi ma’lum bo‘lsa, 100oC dagi 336 g
to‘yingan eritmadan qancha miqdorda cho‘kma hosil bo‘lishini aniqlaymiz:
x =
336 23,9
134,4 = 59,75 g
To‘yingan eritma(100oC) Cho‘kmaga tushgan tuz massasi
134,4 g 23,9 g
336 g x
Demak, 336 g to‘yingan eritmani 100 oC dan 25 oC gacha sovitsak, 59,75 g
Ba(NO3)2 cho‘kmaga tushar ekan. Javob: 59,75
Mavzuga doir masalalar:
1. 20 oC da 250 g suvda 220 g NaNO3 eritilganda to‘yingan eritma
hosil bo‘lsa, shu tuzning 20oC dagi eruvchanlik koeffitsiyentini aniqlang.
2. 30 oC da 150 g suvda 55,5 g KCl eritilganda to‘yingan eritma
hosil bo‘lsa, shu tuzning 20 oC dagi eruvchanlik koeffitsiyentini aniqlang.
3. KCl ning 20 oC dagi eruvchanlik koeffitsiyenti 34 ga teng. Shu
haroratda 600 g suvga necha gramm KCl qo‘shilsa, to‘yingan eritma hosil
bo‘ladi?
4. NaCl ning 80 oC dagi eruvchanlik koeffitsiyenti 38,4 ga teng.
Shu haroratda 150 g suvga necha gramm NaCl qo‘shilsa, to‘yingan eritma hosil
bo‘ladi?
5. K2SO4 ning 40 oC dagi eruvchanlik koeffitsiyenti 64 ga teng.
Shu haroratda to‘yingan eritma hosil qilish uchun 192 g K2SO4 ni necha
gramm suvda eritish kerak?
6. Na2SO4 ning 30 oC dagi eruvchanlik koeffitsiyenti 50 ga teng.
Shu temperaturada to‘yingan eritma hosil qilish uchun 120 g Na2SO4 ni
necha gramm suvda eritish kerak?
7. NH4Clning 20 oC dagi eruvchanlik koeffitsiyenti 37 ga teng. 250 g
suvda 50 g NH4Cl eritildi. Shu eritmani to‘yintirish uchun yana necha
gramm NH4Cl qo‘shish kerak?
8. NaNO3 ning 20 oC dagi eruvchanlik koeffitsiyenti 88 ga teng. 300 g
suvda 200 g NaNO3 eritildi. Shu eritmani to‘yintirish uchun yana necha
gramm NaNO3 qo‘shish kerak?
9. 100 oC dagi KCl ning 785 g to‘yingan eritmasi 25 oC gacha
sovitilsa, necha gramm tuz kristallanadi? (S (25 oC)=35; S (100 oC)=57)
10. 100 oC dagi KBr ning 408 g to‘yingan eritmasi 25 oC gacha
sovitilsa, necha gramm tuz kristallanadi? (S (25 oC)=66; S (100 oC)=104)
Do'stlaringiz bilan baham: |
