Ergashxodjaeva Sh. Dj., Samadov A. N.,Alimxodjayeva, N. E., Sharipov I. B

10.3-jadval 

Kommunikatsiya xarajatlarini funksional taqsimlaga misol  

Xarajatlar moddalari 

Summa 

Funksional yo’nalishlar 

Summa 

ming rubl 

% 

ming rubl 

% 

1. Reklama 

1195 

63,8 

Yangi tovar. Sotuvni 

oshirish 

188 563 

10.0 30,0 

2. Sotishni 

rag’batlantirish  

210 

11,2 

Savdo chegirmalari. Sotib 

tugatish 

92 92 

5,0 5,0 

3. To’g’ridan-to’g’ri 

marketing 

364 

19,4 

Buyurtmalar jo’natish. 

To’g’ridan-to’g’ri sotish 

188 375 

10,0 20,0 

4. Pablik rileyshnz 

105 

5,6 

Taqdimotlar. Homiylik  

188 188 

10,0 10,0 

Jami 

1874 

100,0 

Jami 

1874 

100.0 

 

Kommunikatsiya  byudjetini  hududlarga  qarab  farqlash  dilerlar  tarmog’i  va 

tovardan  to’g’ridan-to’g’ri  foydalanuvchilar,  aholi  zichligi,  uning  xarid  layoqati, 

iste’mol  an’analari  xususiyatlari  va  h.k.  bilan  asoslanadi.  Shu  sababli  mahalliy  yoki 

umummilliy  reklama  yoxud  tovarlar  to’g’ridan-to’g’ri  sotish  foydasiga  tanlov  qilish 

lozim bo’lib, bu kommunikatsiya byudjeti stukturasiga ta’sir ko’rsatadi. 

Kommunikatsiya  byudjetini  tovar  turlari  bo’yicha  taqsimlash  shu  bilan 

asoslanadiki, ta’sir doirasini eng samarali kengaytirish qaerda ekanligini, tovar ishlab 

chiqaruvchining  markasi  qaerda  va  qanday  qilin  yaxshiroq  qabul  qilinishini  bilish 

---

 

193 

kerak.  Shu  tariqa  tovarni  ilgari  surish  dasturida  asosiy  e’tiborni  asosiy  sotuv 

hajmining  tarkibiy  qismlariga  qaratish  maqsadga  muvofiqligi  tasdiqlanadi. 

Kommunikatsiya  byudjetini  tovarlar  bo’yicha  taqsimlash  amalga  oshirilayotgan 

chora-tadbirlarni maqsadli yo’naltirilgan tarzda nazorat qilishga imkon beradi. 

Transaksiya  xarajatlari  maxsus  guruhga  ajratiladi.  Ular  axborot  to’plash  va 

qayta  ishlash  bo’yicha  xarajatlar,  muzokaralar  o’tkazish  bo’yicha  xarajatlar  va 

reklamani  yuridik  himoya  qilish  xarajatlarini  o’z  ichiga  oladi.  Amaliyotda  ishlab 

chiqarish  xarajatlaridan  tashqari  xarajatlarni  transaksiya  xarajatlari  deb  hisoblash 

qabul qilingan. 

Kommunikatsiya byudjeti  mablag’larining bir qismni kutilmagan vaziyatlar va 

holatlar  uchun  zaxiralash  maqsadga  muvofiq.  Kommunikatsiya  tadbirlarini  amalga 

oshirish  jarayonida  sotuvning  borishi  bashorat  qilingan  darajadan  farq  qilganda 

ajratilgan mablag’larni qayta taqsimlash variantlari ko’zda tutilishi lozim. 

Kommunikatsiya  kampaniyasini  tayyorlash  bo’yicha  ishlarni  nazorat  qilish 

uchun  (reklama  misolida)  chora-tadbirlarni  quyidagi  jadvalda  keltirilgan  shaklga 

keltirish mumkin. 

10.4-jadval