Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

11.1-rasm. Firmaning sotish siyosati vazifalari
 
Faqat  bozorga  ixtisoslashgan  vositachi(taqsimot)ning  kirib  kelishi  ayriboshlash
jarayonini tubdan o‘zgartirib yuboradi. Ilgarigi ishlab chiqaruvchilar endi zarur
 
tovarlarni bir joyda sotishlari va ayni paytda o‘zlariga zarur tovarlarni xarid qilishlari
mumkin  edi.  Ayirboshlash  harakatlari  soni  kamaydi.  Vositachilar  o‘zlarining
aloqalari,  tajribasi,  ixtisoslashuvi  hamda  faoliyatining  ko‘lami  bilan  ishlab
chiqaruvchi firmaga uning yolg‘iz o‘zi qila olishi mumkin bo‘lganidan ko‘ra ko‘proq
narsa taklif etadi. Shu sababli ko‘pchilik ishlab chiqaruvchilar o‘z tovarlarini bozorga
vositachilar orqali taklif etadilar.
Taqsimot yo‘li aniq bir tovar yoki xizmatning ishlab chiqaruvchidan iste’molchi
sari  harakatida  ularga  bo‘lgan  mulk  egasi  huquqini  o‘ziga  oladigan  yoki  boshqaga
berishga yordam ko‘rsatadigan firmalar yoxud ayrim shaxslar majmuidan iboratdir.

---

10
0
Boshqacha  qilib  aytganda,  taqsimot  yo‘li  tovarning  ishlab  chiqaruvchidan
iste’molchiga  qarab  harakat  qiladigan  yo‘lidir.  Taqsimot  yo‘lining  tarkibiy  qismlari
bir qator vazifalarni bajaradi:
• tovar (xizmati)ni bir joydan boshqa joyga ko‘chishi;
• tovar (xizmati)ga yoki undan foydalanish uchun mulk egasi huquqini berish;
• undovchi faoliyat;
• tovarlar buyurtmasi;
• xavf-xatarni bo‘yniga olish;
• muzoqaralar olib borish;
• bozor ma’lumoti tahlili.
Taqsimot  yo‘lining  jami  vazifalariga  uch  umumiy  xususiyat  xos:  ular  taqchil
resurslarni sarflaydi, ixtisoslashgan sharoitlarda gohida yaxshiroq bajarilishi mumkin,
turli  ishtirokchilar  tomonidan  amalga  oshirilishi  mumkin.  Agar  vazifalarning  ko‘p
qismi  ishlab  chiqaruvchi  bajaradigan  bo‘lsa,  uning  chiqimlari  ortib  ketadi,  demak,
mahsulot  narxi  ham  baland  bo‘ladi.  Agar  vazifani  bajarsa,  ishlab  chiqaruvchi
belgilangan  narx  pastroq  bo‘ladi,  chunki  vositachi  ishni  tashkil  etishga  sarflangan
xarajatlarni chiqarish uchun pul undiradi.
Taqsimot kanalining asosiy funksiyalariga quyidagilar kiradi:
•  axborot  –  bu  marketing  tadqiqotlari  natijasida  olingan  ma’lumotlar  va
marketing muhiti to‘g‘risidagi axborotlarni o‘z ichiga oladi
​ 
 
• siljitish – mahsulot taklifiga oid ishontiruvchi axborotlarni reklama va boshqa
vositalar orqali tarqatish
• aloqa – kerakli xaridorlarni topish va ular bilan aloqa o‘rnatish
• muvofiqlashtirish – talab va taklifni bir-biriga moslashtirish
• muloqotlar – mahsulotni narxi, etkazib berish sharti va taklifning boshqa
punktlari bo‘yicha muloqotlar o‘tkazish
• jismoniy taqsimlash – tovarni transportirovka qilish va saqlash
• moliyalashtirish – kanal faoliyatini ta’minldashga bog‘liq xarajatlarni koplash
• tavakkalchilik – mahsulotni sotib olib keyinchalik zarar bilan sotish.
Birinchi besh funksiya shartnoma tuzish uchun xizmat qiladi, qolgan uchtasi esa
shartnomani bajarish uchun xizmat qiladi.
Taqsimot  kanalining  bosqichi  -  bu  tovar  va  unga  egalik  huquqini  pirovard
xaridorga yaqinlashtirish yo‘lida u yoki bu ishni bajaradigan har qanday vositachidan
iboratdir. Taqsimot kanalining quyidagi bosqichlari bor:
 
 
 

---

10
0