Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

7.1-rasm. Talabni o‘lchashni asosiy tushunchalari
 
 
 
maqsadli bozorni
tanlash
 
bozor
imkoniyalarini
tahlili
 
Marketingni
boshqarish jarayoni

---

10
0
Bozor talabini prognozi  kelgusi  yilga yoki  besh yilgacha qilinishi mumkin.
Prognoz qilinadigan davr qancha katta bo‘lsa, prognoz qilish shuncha qiyinlashadi.
Bozor  talabiga  juda  ko‘p  tashqi  omillar  ta’sir  etadi.  Talabni  prognoz  qilishda
demografik, geografik, iqtisodiy, texnologik, ijtimoiy – madaniy va boshqa omillarni
ta’siri hisobga olinishi kerak. SHuningdek, bozor talabiga korxona tomonidan, uning
marketing  dasturi  doirasida  amalga  oshiriladigan  turli  chora  –  tadbirlar  ham  ta’sir
o‘tkazadi.
Bozor  sig‘imi  –  bu  ma’lum  bir  vaqtda  mavjud  hajmdagi  va  tarkibdagi  tovar
taklifi  shuningdek,  u  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  narx  darajasi  orqali  yuzaga  kelgan  talab
miqdoridir. U natural va qiymat ko‘rsatkichlarida ifodalanadi.
Bozor  sig‘imi  yuzaga  kelgan  narx  darajasida  ma’lum  davr  mobaynida  bozorda
sotilishi mumkin bo‘lgan tovar va xizmatlarning umumiy hajmini ifodalaydi hamda u
quyidagicha aniqlanadi:
 
B
s
 = T + I – E
Bunda,
B
s
 - bozor sig‘imi;
T – bozorga taklif qilingan tovarlar yoki xizmatlarning umumiy hajmi;
I – import hajmi;
E – eksport hajmi.
 
Ichki  bozor  sig‘imini  hisoblashda  boshqa  bir  qancha  omillar  ham  hisobga
olinadi,  ya’ni  to‘lov  qobiliyatiga  ega  bo‘lgan  talab,  yil  boshidagi  tovar  zahiralari
qoldig‘i,  tovarlar  bozorining  to‘yinganligi,  o‘rtacha  kishi  boshiga  to‘g‘ri  keladigan
iste’mol hajmi, korxonalar ehtiyojlari.