Ergashxodjaeva Sh. Dj., Qosimova M. S

5.5-rasm. Korxonaning asosiy makromuhit omillari
11
 
 
 
 
10,11
 Котлер Ф., Армстронг Г., Вонг В., Сондерс Дж. Основы маркетинга.–М.: ООО “И.Д.Вильямс”, 2012.-
752 с.
​ 
 
Korxonaning  tadbirkorlik  faoliyati  yuritishiga  imkoniyatlar  yaratuvchi  va  unga
xavf – xatarlar etkazuvchi makromuhit omillar ta’sir qiladi.
 
5.4. Korxonalarda marketing xizmatini tashkil etish
 
Marketingni  tashkil  etish  -  marketing  xizmatini  boshqaradigan  idoralarning
tashkiliy  ko‘rinishi  bo‘lib,  u  yoki  bu  topshiriqni  bajarish  uchun  bo‘ysunish  va
javobgarlikni belgilaydi.
Marketingni tashkil qilish - korxonada bir necha yo‘nalishda amalga oshirilishi
mumkin:

---

1
0
1.  Funksional-bunda  javobgarlik  taqsimot,  sotish,  ta’minot  va  tovar  harakatini
tashkil qilish doiralariga tushadi.
2. Tovarlar tamoyili bo‘yicha tashkil etish. Unda funksional tamoyillarga, yana
bir tovar markasi uchun boshqaruvchilar qo‘shiladi.
3. Bozor tamoyili bo‘yicha tashkil etish. Unda funksional tamoyillariga, yana bir
qo‘shimcha,  ya’ni  hudud  bozorlari  va  iste’molchilar  turi  bo‘yicha  boshqaruvchilar
qo‘shiladi.
Funksional tashkil etishning yutuqlari, bo‘linmalarning boshqarishdagi soddalik,
bajariladigan  funksiyalarga  yuqori  javobgarlikdan  iboratdir.  Lekin  bu  tuzilishning
qator kamchiliklari ham mavjud:
➢
 tovarlar bo‘yicha maxsus bo‘limlarning yo‘qligi;
➢
 bozorning hududiy segmentlari bo‘yicha maxsus bo‘limlarning yo‘qligi;
➢
 bozor talablarining o‘zgarishi va iste’molchilar talabiga operativ reaksiyaning
sustligi;
➢
  marketing  tashkilotlari  tadbirlarning  moliyalashtirish  masalalarini  hal
etishning qiyinlashganligi.
Tovar  tamoyili  bo‘yicha  tashkil  etish  tovarlar  va  ular  guruhlari  bo‘yicha
bo‘limlar  tashkil  etishni  talab  etadi.  Unda  tovar  bo‘limlari  bo‘yicha  mustaqil  qaror
qabul qiladi. Marketing xizmatining tashkiliy tuzilishi bu kabi bo‘lgan shakl, avvalo
ishlab chiqaradigan tovarlar assortimenti katta bo‘lgan firmalarga to‘g‘ri keladi.
 
Tovar  tamoyili  bo‘yicha  tashkil  etish  shakli  ham,  shuningdek  kamchiliklarga
ega.  Boshqarishning  bu  kabi  tizimi  marketing  faoliyatining  o‘ziga  xos  tomonlarini
doim  ham  e’tiborga  olmaydi.  Tovarlar  bo‘yicha  guruhlar  ishchilari  o‘z
majburiyatlarini  samarali  bajarish  uchun  etarlicha  huquqlarga  ega  emas,  boshqaruv
apparatida katta sonli guruh va guruhchalar paydo bo‘lishi bilan ularni ushlab turish
katta xarajatlar talab qiladi.
Bozor  tamoyili  bo‘yicha  tashkil  etishda  deyarli  barcha  korxonalar  o‘z  tovarini
xarakteri  jihatidan  turlicha  bo‘lgan  bozorlarda  sotadi.  Turli  bozorlarning  sotib  olish
xususiyatlari yoki turli tovar ustunliklariga ega bo‘lgan hollardagina bozor tamoyiliga
ko‘ra  tashkil  etish  maqsadga  muvofiqdir.  SHuning  uchun  marketing  xizmati
bo‘limlari asosiy bozorlarga qarab tuziladi.