Ergashxodjaeva Sh. Dj., Nazarova F. M

6.2-jadval 
Tovar modifikatsiyasining asosiy variantlari
1
 
  
 
Kommunikatsiya 
                Tovar 
Tovar o’zgarmaydi 
 
Tovar o’zgaradi 
 
Standart 
kommunikatsiya 
To’liq 
standartizatsiya 
(kommunikatsiya va tovar) 
Tovar modifikatsiyasi 
Kommunikatsiya  
o’zgaradi 
Kommunikatsiya 
aloqalari 
modifikatsiyasi 
Kommunikatsiya 
aloqalari 
va tovar modifikatsiyasi 
 
Moslashish  va  standartlash  strategiyalari  o’rtasida  tanlashda  ularning 
samaradorligi  iqtisodiy  hisob-kitob  qilish,  masalan,  ishlab  chiqaruvchi  firmaning 
tovar 
modifikatsiyasi 
strategiyalaridan 
foydalanish 
xarajatlarini 
muayyan 
modifikatsiyadan  foydalanish  natijasida  olinuvchi  foyda  bilan  taqqoslash  zarur. 
Shuningdek,  eksportchi  firmaning  hohish-istaklaridan  qat’iy  nazar  modifikatsiya 
zaruratini talab qiluvchi bir qator omillar mavjud: 
• rasmiy talablar (mazkur mamlakatda tovarning asosiy standartlari); 
• tariflar; 
• milliy  proteksionizm  siyosati  (ko’pchilik  hukumatlar  ish  o’rinlarini  tashkil 
etish  va  mahalliy  sanoatni  ko’tarish  uchun  mahsulotlarni  o’z  mamlakatida  ishlab 
chiqarishni talab qiladi); 
• texnik  sabablar:  ba’zi  iste’molchilarning  talablarini  texnik  qarorni 
moslashtirmasdan  qondirish  mumkin  (avtomobillar  porsheni  diametri,  dizayni  va 
rangini o’zgartirish); 
• mahalliy soliq tizimining o’ziga xos xususiyatlari; 
• iqlim sharoitlari. 
«Teskari»  ixtiro  yoki  yangi  ixtirolar  strategiyasi  firmani  rivojlanayotgan 
mamlakatlarga  yo’naltirish,  milliy  bozorga  ishlab  chiqarilayotgan  mahsulotlarga 
nisbatan oddiyroq (masalan, qo’l kassa apparatlari, elektr tokidan foydalanilmaydigan 
tikuv mashinalari) mahsulot ishlab chiqarishni tavsiya qiladi. 
                                                
1
  Щегорцов  В.А.,Таран  В.А.,Шойгу  И.А.,Щегорцев  М.В.  Основы  маркетинга:  учебник  для  вузов.  – 
М.:Дело, 2016.- 414 с. 

---

 
146 
Yangi  tovarlarni  ishlab  chiqish  ko’p  mablag’  talab  qiladi,  shuning  uchun  bu 
bilan asosan yirik transmilliy korporatsiyalar shug’ullanadi. Bu korporatsiyalar yangi 
tovarlarni  asta-sekinlik  bilan  avval  rivojlangan  mamlakatlar  bozoriga,  so’ngra 
rivojlanayotgan mamlakatlar bozoriga kiritadi. 
Tovar  ishlab  chiqarishni  to’xtatish  strategiyasi.  Agar  eksportchi  firma  standart 
strategiyalardan  foydalanadigan  bo’lsa,  u  tovar  ishlab  chiqarish  va  eksport  qilishni 
barcha  bozorlarda  bir  vaqtning  o’zida  to’xtatadi.  Masalan,  Germaniyaning  katalog 
bo’yicha  mebel  savdosi  bilan  shug’ullanuvchi  MVT  mebel  kompaniyasi  o’z 
assortimentini har yarim yilda yangilab turadi. 
Hozirgi  paytda  yirik  firmalarning  ayrim  mamlakatlarda  tovar  ishlab  chiqarishni 
to’xtatish strategiyalari ma’lum: «Koka-kola» 1978 yilda Hindiston bozoridan chiqib 
ketgan;  «Koka-kola»  Germaniyada  Cherry-Coca  ishlab  chiqarishni  to’xtatgan; 
«Koka-kola» AQSHda New Coke ishlab chiqarishni to’xtatgan va hokazo.