Эргашходжаева ш. Д

 
8.3. Гедонизм назарияси доирасида маркетинг 
инновациялари
Маълумки, маркетинг назарияси ўтган аср ўрталарига келиб 
шаклланган. 1980 йиларнинг бошларида маркетинг тушунчаси 
маркетинг «қирқ ѐшлик инқирози» (marketing mid-life crisis) номини 
олган бир қатор ўзгаришларга дуч келди. Маркетинг аста-секинлик 
билан ишлаб чиқаришга йўналганликда сотувга йўналтирилганликка 
ва у орқали – истеъмолчига йўналтирилганликка ўтди. Ҳозирги кунда 
барча ҳаракатлар фақат истеъмолчиларнинг эҳтиѐжлари ва 
мотивлари, айтилган ва айтилмаган истакларини ҳисобга олган ҳолда 
амалга оширилиши лозим. Шундай қилиб, 2000 йилларнинг 
бошларида муносабатлар маркетинги тушунчаси аниқ таърифга эга 
бўлди ва ҳаѐтимиздан мустаҳкам ўрин эгаллади. 
Муносабатлар маркетингининг структуравий ўқини Customer 
Relationship Management (ѐки «мижоз билан ўзаро муносабатларни 
бошқариш») 
тушунчаси 
ифодалайди. 
CRM 
– 
ахборот 
технологияларидан фаол фойдаланиладиган маркетинг стратегияси 
бўлиб, кенг маълумотлар тўплами яратиш ва қўллашни ўз ичига 
олади ҳамда компанияларга шахсий ѐндашувга асосланган ўзаро 
манфаатли муносабатлар яратиш мақсадида мижозлар ҳақида ахборот 
тўплаш ва қайта ишлашга имкон беради. CRM ѐндашуви 
оммавийлигининг 
ўсиши 
1990 
йиллар 
охирида 
интернет 
технологиялари пайдо бўлиши билан таъминланган. 
Анъанавий маркетинг модели ўзининг долзарблигини йўқотди. 
Маркетинг тўйиниб кетган бозорларда замонавий шароитларда 
истеъмолчи нималар исташини билмайди. Муаммо истеъмолчилар ва 
ишлаб чиқарувчиларни қондиришга қодир бўлган муқобил 
ѐндашувларни ва оқибатда таклиф билан тўйинганлик шароиларида 
янги маркетинг усулларини аниқлашдан иборат. Бунинг учун юзага 

---

133 
келган вазиятда эҳтимолий маркетинг усулларини аниқлаш, 
функционал ва гедонистик ѐндашувларнинг ўзаро алоқаларини 
кўрсатиш, қадриятлар маркетинги ѐндашувидан фойдаланиш туфайли 
муаммоларнинг эҳтимолий ечимларини таҳлил қилиш зарур. 
Бозорга илгарироқ кириб бориш натижасида ҳозирги пайтда 
устунлик қилаѐтган маркетингнинг бир қисми ҳисобланган маркетинг 
инновацияларини ҳам қайд этиб ўтиш жоиз: 

директ-маркетинг; 

guerilla маркетинг (партизанча маркетинг); 

макромаркетинг, мегамаркетинг; 

«яшил» маркетинг; 

ички маркетинг. 
Қуйида асосий маркетинг инновацияларига қисқача таъриф ва 
тавсиф бериб ўтилади. 
Тармоқ маркетинги – бозор ва мижозларни бирлаштирадиган 
сотувчилар ва харидорлар ўртасида муносабатлар ўрнатиш, 
ривожлантириш 
ва 
қўллаб-қувватлаш 
бўйича 
маркетинг 
фаолиятидир. Бу маркетинг макро- ва мегамаркетинг билан бир 
қаторда туради. Ушбу маркетинг постулати қуйидагидан иборат: токи 
сотувчи 
ва 
харидор 
ўртасида 
муносабатлар 
ўрнатилмас, 
ривожлантирилмас ва мустаҳкамланмас экан, битимни амалга 
ошириб бўлмайди.