Ergashev Xu

2-dars. Oddiy va murakkab moddalar. Kimyoviy formula va undan kelib chiqadigan xulosalar. Valentlik. Indekslar haqida tushuncha.

Modda


Sof modda Aralashma

Oddiy Murakkab Geterogen Gomogen

Metall Metallmas Anorganik Organik

Moddaga xos xususiyatlar.
Rang,zichlik,agregat xolat (gaz,qattiq,suyuq),qaynash va suyuqlanish temperaturasi,eruvchanligi,allotropik shakl ko’rinishi,xidi kabi xususiyatlar

Kimyoviy elementga xos xususiyatlar
Tartib raqam, NEM, oksidlanish darajasi, valentligi.
Sof modda-butun hajmi va tarkibi bo`yicha bir xil bo`lgan moddalar(toza modda)

Oddiy modda-1 xil element atomidan tashkil topgan moddalar(O₂;O₃;P₄;S₈;C)

Quyidagi metallmaslar har doim molekulyar holatda uchraydi va yoziladi(Avagadro aniqlagan):

_H2, N₂, O₂, F₂, Cl₂, Br₂, J₂

1 element atomining bir necha oddiy modda hosil qilishi –allatropiya hodisasi deyiladi. Hosil bo`lgan moddalar esa allatropik shakl ko`rinishlar deyiladi.

Allatropiya hodisasining 2ta sababi bor:

1)Molekuladagi atomlar sonining turlicha bo`lishi(O₂ va O₃)

2)Turli xil kristall shakllarning hosil qilishi(olmos,grafit va karbin)

Uglerodning allatropik shakl ko`rinishlari – olmos, grafit, karbin, fullerin.

Oltingugurt allatropik shakl ko`rinishlari – rombik, plastik, kristall va amorf.

Foforning allatropik shakl ko`rinishlari – oq, qizil, qora fosfor.

Se,Te,Sn,As,Sb da ham allatropiya hodisasi kuzatiladi.

Metallar-barcha f va d elementlardan hosil bo`lgan moddalar va Be dan At ga tomon o`tkazilgan diagonal chiziq pastidagi s va p elementlardan hosil bo`lgan moddalar.Qolgani metallmas(22ta)

Murakkab modda-turli xil element atomlaridan tashkil topgan moddalar:


H₂O, H₂SO₄, CaCl₂, K₃[Fe(CN)₆]

Binar birikma- 2xil element atomidan iborat modda CO₂ , FeO, NaCl

Aralashma-2 yoki undan ortiq moddalar aralashmasi

Gomogen aralashma-aralashma tarkibidagi moddalar agregat holati 1 xil bo`ladi

1)Havo(N₂+CO₂+O₂) 2)barcha suyuq eritmalar (spirt+H₂O;shakar+H₂O) 3)Metall qotishmalari