Ғалланинг йиғиш муддатларини қисқартириш ҳисобига олинадиган
қўшимча маҳсулот қийматини ҳисоблаш
Ечимлар
Кўрсаткичлар
1
2
1
2
3
Бошланғич кўрсаткичлар
Ғалла майдони Р
3
, га
1150
1150
Алмашлаб экишлар сони
2
1
Ғалла экилган далалар сони, d
7
6
Даланинг ўртача майдони Р, га
160
231
Бригададаги комбайнлар сони
8
8
Энг узоқ далалар орасидаги максимал масофа, км
К=1,5; V= 1с8 км; П=10 с
8,0
8,0
Ҳисобланган кўрсаткичлар
Комбайннинг бир иш кунида бажарадиган иши, га
9,4
10,8
Ғалланинг йиғиб олиш муддати, Д, кун
10,9
9,5
Йиғим муддатининг узайиши, Д, кун
1,4
Кечикиб ўриладиган майдон Р
н
, га (9,4
1,5
8
1,4)
Кечикиб ўрилган майдонда йўқотиладиган ҳосил
П, %
Ғалла йиғими муддатини қисқартириш ҳисобига
олинадиган қўшимча маҳсулот ҳажми, ц (У=40 ц 1
га)
157 9 40 2 4
100
,
,
157,9
2,4
151,4
Худди шундай ҳисоб-китоблар дала ишларининг бошқа асосий турлари
бўйича (тупроқларга асосий ишлов бериш, экиш, экинларни парваришлаш)
ўтказилади, кейин эса кўрсаткичлар сотиш баҳоси ёрдамида қиймат
кўринишига келтирилади.
Алмашлаб экишларни лойиҳалаш ва иқтисодий
асослашнинг ўзига хос хусусиятларини «Навруз» хўжалиги ер тузиш лойиҳаси
мисолида кўрамиз.
Хўжалик ҳудудида ерларни хўжаликда ички баҳолаш маълумотларига
асосан, қишлоқ хўжалик экинларини етиштиришга яроқли 5 ер гуруҳи
ажратилган.
1-гуруҳ - барча дала экинларини етиштириш учун кам яроқли ерлар;
2-гуруҳ - картошка, кўп йиллик ўтлар учун кам яроқли, лекин пахта, ғалла,
бир йиллик ўтлар ва маккажўхори учун яроқли ерлар;
3-гуруҳ - хўжаликнинг барча қишлоқ хўжалик экинларини экиш учун
яроқли ерлар;
334
4-гуруҳ - пахта, ғалла, бир йиллик ўтлар ва маккажўхори экиш учун яхши
яроқли, картошка ва кўп йиллик ўтлар учун яроқли ерлар;
5-гуруҳ - барча қишлоқ хўжалик экинларини экиш учун яхши яроқли
ерлар.
Хўжалик ерларининг экинлар учун яроқлилиги харитаси 19 расмда
кўрсатилган.
Бу харитани экинларнинг мавжуд майдонлари туши-рилган харитага
солиштириш шуни кўрсатадики, кўп экин-лар, энг аввало, хўжалик учун энг
қимматбаҳо экинлар (пахта, ғалла, маккажўхори) унумдорлиги бўйича яроқсиз
ерларда ёки хўжалик марказидан жуда узоқда жойлашган, бу ишлаб чиқариш
самарадорлигининг кескин пасайишига олиб келади.
Хўжаликдаги ерларнинг яроқлилигини ҳисобга олиб, ер тузишда
алмашлаб экишни лойиҳалашнинг икки ечими ишланди (19 расм). 1 ечим
бўйича хўжаликда 5 алмашлаб экиш: 3 дала, 2 ем-хашак алмашлаб экишлари,
ҳайдалма ерларда маданий яйлов участкаси ва 2 даладан ташқари (алмашлаб
экишдан ташқари) участка кўзда тутилган. Дала алмашлаб экишларида
экинларни табақалаштириб экиш кўзда тутилади. Масалан 1 ва 3 алмашлаб
экишларда кўп йиллик ўтлар, маккажўхори, кузги экинлар, бўш шудгор (пар),
узоқдаги мелиоратив ҳолати ёмонроқ ерларда жойлашган. 2 алмашлаб экишда
эса - асосан, пахта, кўп
335
Do'stlaringiz bilan baham: |