Epistatik genlarning 3: nisbatli ta`siri

Gametalar	AB	Ab	aB
ab
AB	AABB	AABb	AaBB	AaBb
Ab	AABb	AAbb	AaBb	Aabb
aB	AaBB	AaBb	aaBB	aaBb
ab	AaBb	Aabb	aaBb	aabb

Jadvalda B geni bor genotiplarning barchasi yashil tolali bo`ladi. Bunday genotip 16 tadan 12 tani tashkil etadi:
16 ta---------12 ta

800 ta-------x x=12*800/16=600 ta yashil

16 ------- 3 ta

800------x x=150 ta sariq

16--------1 ta

800--------x x=50 ta oq

2. Suli doni rangi 2 xil gen ta`sirida irsiylanadi. Ulardan biri donning qora ikkinchisi kulrang bo`lishini ta`minlaydi. Qora rang hosil qiluvchi gen, kulrang hosil qiluvchiga nisbatan dominant hisoblanadi. Mazkur genlar retsessiv holda sulining oq bo`lishiga olib keladi, seleksioner qora sulini o`z o`zi bilan chatishtirganda, naslda 1205 ta qora, 306 ta kulrang, 99 ta oq donli sulilar hosil bo`lgani aniqlandi. Tajribada ishtrok etgan ota ona organizmi genotipi hamda chatishtirishdan hosil bo`lgan duragaylardagi fenotipik nisbatni aniqlang. F1 dagi ajralishlar nisbatini aniqlash uchun, olinga har bir xil formani eng kam sonli formalar soniga bo`lamiz:

a) 12:3:1 nisbat kuzatilishi uchun faqatgina AaBb genotipli organizmlarni o`zaro chatishtirish kerak

b) Olingan javoblar, chatishtirishda kuzatilgan fenotipik nisbatni belgilaydi yani, 12:3:1.

1205/99=12 306/99=3 99/99=1

Mustaqil yechish uchun.

1.Otlar junining kulrang belgisi ikki xil noallel dominant gen ta`sirida rivojlanadi. Ularda B qora, b malla junning rivojlanishiga sabab bo`ladi. Boshqa xromosomada joylashgan I geni esa B va bgenlar funksiyasini susaytiradi. Gomozigota kulrang biya bilan malla junli ayg`irchatishtirilganda F1 da kulrang otlar hosil bo`lgan. Ular o`zaro chatishtirilganda F2 da 12 takulrang, 3 ta qora va 1 ta malla junli otlar hosil bo`lgan. Chatishtirishda ishtrok etgan biya vaayg`irni, F1 va F2 duragay otlarni aniqlang.

2. Tovuqlar patining rangli bo`lishi C geniga bog`liq. Bu genning retsessiv c alleli oq rangniyuzaga chiqaradi. Boshqa xromasomada joylashgan I geni, C ustidan ingibitorlik qilib, oq rangni yuzaga chiqaradi. i geni esa, belgilarga ta`sir etmaydi. Quyidagicha genotipli tovuq va xo`rozlar chatishtirilsa, F1 tovuqlarning pati qanday rangda bo`ladi? IiCc x iicc; IiCc x IiCc; IiCc x IICC

3. Qovoq mevasining oq rangi-A, sariq rangi-B, yashil rangi b genlari bilan belgilanadi. A gendominant ingibitor vazifasini bajaradi. Quyidagi genotipga ega organizmlar chatishtirilsaqanday fenotipli organizmlar hamda qanday fenotipik nisbat hosil bo`ladi? a) aaBB x aabb b)AABb x aabb c) AaBB x Aabb d)AaBb x aabb e) Aabb x AaBB f)AaBb x Aabb

4. Qovoq mevasining oq rangi-A, sariq rangi-B, yashil rangi b genlari bilan belgilanadi. A gendominant ingibitor vazifasini bajaradi.Qanday chatishtirish natijasida 50% yashil, 50% sariqo`simliklar hosil bo`ladi? Ikkita sariq rangli qovoqlar chatishtirilib, 3:1 nisbat olinganda qandaygenotiplilar chatishtirilgan?

5.Xirzutum turiga mansub bo`lgan go`za o`simligida chigitning tuksiz bo`lishi retsessiv holdanasldan naslga o`tadi. Uning dominant alleli tukli chigit hosil bo`lishini ta`minlaydi. Boshqaxromosomada joylashgan dominant ingibitor gen ta`sirida ham, tuksizlik yuzaga chiqadi.Tajribada, tuksiz geterozigota go`za bilan, tukli digomozigota g`o`za chatishtirilgan. Olinganavloddagi fenotipik nisbatni hamda keyinchalik ajralish kuzatilishi mumkin bo`lgan genotiplar necha foizni tashkil etishini aniqlang.

6. Sachratqi mevasi rangining sariq bo’lishi to'q sariq bo‘lishi ustidan chala dominantlik qiladi.Geterozigotalar mevasining rangi oraliq bo‘ladi. Meva rangining yuzaga chiqishi ikkinchi juft dominant genga bog'liq. Uning retsessiv alleli ingibitorlik vazifasini bajarib, meva rangining oq bo’lishiga olib keladi. Tajribada seleksioner olim tomonidan sachratqi mevasining rangi oraliq bo‘lgan digeterozigota o'simliklar o‘zaro chatishtirilishi natijasida avlodda 960 ta o'simlik olingan bo‘lsa, to‘q sariq mevali o‘simliklar sonini aniqlang. 180

7. Sachratqi mevasi rangining sariq bo’lishi to'q sariq bo‘lishi ustidan chala dominantlik qiladi. Geterozigotalar mevasining rangi oraliq bo‘ladi. Meva rangining yuzaga chiqishi ikkinchi juft dominant genga bog'liq. Uning retsessiv alleli ingibitorlik vazifasini bajarib, meva rangining oq bo’lishiga olib keladi. Tajribada seleksioner olim tomonidan sachratqi mevasining rangi oraliq bo‘lgan digeterozigota o'simliklar o‘zaro chatishtirilishi natijasida avlodda 960 ta o'simlik olingan bo‘lsa, necha % o’simlik keying avlodda ajralish bermaydi. 25%

Epistatik genlarni 12:3:1 nisbatli tasiri