Ensiklopediyasi

ATMOSFERA
Siz bilan biz bir necha yuz kilometr chuqur- 
likdagi okean tubida yashaymiz. Hayron 
bo'lmang. Bu okeanning qirg'oqlari yo'q, u 
butun Yer sharini o'rab turadi. Uning tubi — 
Yerning butun sirti, vodiylari, tog'lari, cho'llari, 
dengizlari.
Bu zangori okean, ya’ni Yerning havo 
qobig'ini olimlar atmosfera deb atashadi. U 
hech qachon tinch turmaydi. Quyosh nuridan 
qizigan havo yengillashadi va Yer sirtidan 
yuqoriga ko'tariladi, uning o'rnini esa sovuq 
havo egallaydi. Havoning Yer sirti ustidagi har­
akati shamol deb ataladi. Atm osferada 
doimiy havo oqimlari ham bor. Masalan, pas- 
sat shamollari har doim bir yo'nalishda - ek- 
vator bo'ylab esadi.
Inson uchun atmosferaning pastki qatlami -
troposfera ayniqsa muhim. U Yer sirtidan 
boshlanib, to 8-17 kilometr balandlikkacha 
davom etadi. Bulutlar, momaqaldiroq, jala, 
qor shu yerda yuzaga keladi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Ob-havoni kuzatib turadigan 
olimlar — meteorologlar sutkasi- 
ga bir necha marta havo namligi- 
ni, haroratini, shamolning kuchi va 
yo'nalishini o'lchab turishadi.
Havo okeanining keyingi qat- 
lami - stratosfera 50-55 kilometr 
balandgacha yoyilgan. U yerdagi 
havo ancha siyrak, osmon esa 
to‘q binafsha rang. Deyarli qop- 
qora. Stratosferada tovushdan tez 
uchar samolyotlar uchadi.
Stratosfera ustida mezosfera 
joylashgan. U 80 kilometr baland­
gacha yetadi. Atmosferaning bu 
qatlamida ba’zan yaltiroq siyrak 
bulutlar hosil bo'ladi. Olimlar ular­
ni kumushsimon bulutlar deb 
atashadi va ular chang zarralari- 
dan iborat, deb hisoblashadi.
Bundan ham yuqorida, taxmi­
nan 1000 kilometr balandda ter- 
mosfera yoki ionosfera qatlami 
joylashgan. Undagi havo juda 
siyrak. U yerda elektr bilan 
zaryadlangan alohida gaz 
zarrachalari - ionlar juda ko'p. Bu 
balandlikda qutb yog'dusi hosil 
bo'ladi.
Atmosferaning eng yuqori qat­
lami — ekzosfera. U yerda havo 
deyarli yo'q. Harorat taxminan 
2000 daraja issiq, deb hisob­
lashadi.
Atmosfera bo'lmaganida Yer­
da ham hayot bo'lmas edi. Shun-
Ж
EKZOSFERA
TERMOSFERA
MSL