Energo-mexanika

NAVOIY DAVLAT KONCHILIK

INSTITUTI

ENERGO-MEXANIKA

fakulteti 13A c-19MT guruh

talabasi Xojiyev Akmalning

gidravlika va

gidropnevmoyurimalar

fanidan

MUSTAQIL ISHI

Bajardi: Xojiyev A.A.

Tekshirdi:

1-variant

1. 
   Reynolds soni va kritik tezlik
   
2. 
   Suyuklikning harakat tartiblari
   
3. 
   Sanoatda ishlab chiqariladigan kurakli nasoslar.
   
4. 
   Markazdan qochma nasoslarda surilish xamda kavitatsiya jarayonlari.
   

Reynolds soni va kritik tezlik

Reynolds soni — statsionar oqayotgan bir qancha suyuqlik (gaz) lar oqimlarining oʻxshashlik mezonlaridan biri; suyuklik kinetik energiyasini ishqalanish kuchini yengishdagi bajarilgan ishga nisbatini ifodalaydigan oʻlchamsiz kattalik. Reynolds soni suyuklikning inersiya va ichki ishqalanish kuchlari orasidagi munosabatni aniqlaydi. Koʻpgina hollarda statsionar oqayotgan suyukliklar uchun Reynolds soni bir xil qiymatga ega boʻlsa, bunday suyukliklar gidromexanik oʻxshash suyuqliklarni tashkil etadi. Gidrodinamik oʻxshash suyuqliklarda oqim tasnifi ham, albatta, bir xil boʻladi. Bu qonundan kemasozlik va samolyotsozlik sanoatida keng foydalaniladi. Kema va samolyotlar asl nusxasini sinovdan oʻtkazish oʻrniga ularning kattaliklari bir necha marta kichraytirilgan modellarni sinovdan oʻtkazib tegishli xulosa chikariladi. Ingliz fizigi va muhandisi O. Reynolde (1842—1912) sharafiga qoʻyilgan.

Suyuklikning harakat tartiblari

Suyuqlikning quvurlarda (kanal) harakat tartibi ikki xil bo’lishi mumkin: laminar va turbulent.

Laminar tartib parallel-oqimchali harakat bilan harakterlanadi. Bunda suyuqlikning aloxida qavatlari xarakatlanadi, lekin aralashmaydi. Bundagi harakat kichik tezliklarda, suyuqlikning kesim yuzasi kichik bo’lgan hollarda, kapillyarlardagi harakatda, qovushqoq suyuqliklarning grunt g’ovaklaridagi harakatida va boshqalarda kuzatiladi.

Oqimning turbulent tartibi uchun harakatdagi zarrachalarning tartibsiz, xaotik, traektoriyalari o’zgaruvchan va murakkabligi kuzatiladi. Suyuqlikda intensiv ko’chish hosil bo’ladi. Injenerlik amaliyotida suvning harakati va boshqa suyuqliklarning harakati ularning qovushqoqligiga bog’liq. Isitish sistemasida ventilyatsiyada, gaz ta’minotida, isitish ta’minotida, suv ta’minotida ko’pincha turbilent tartib kuzatiladi.

Bu ikki tartibning mavjudligi ingliz fizigi O. Reynolьds tomonidan

tajribada kuzatilgan va harakatning bu tartiblari aylana quvurlarida oqimni aniqlash uchun Re kattalik bilan to’liq aniqlanishi isbotlandi:

Re = V ⋅d υ

Bu yerda:

Re – o’lchamsiz kriteriya bo’lib, u Reynolьds soni deyiladi. V - suyuqlik harakatining o’rtacha tezligi, sm/s; d - quvur diametri, sm;

υ -suyuqlikning kinematik qovushqoqlik koeffitsiyenti, sm²/s.

Oqimning laminar tartibdan turbulent tartibiga o’tishiga to’g’ri keladigan Reynolьds sonining qiymati, Reynolьds sonining kritik qiymati deyiladi va Re_kr bilan belgilanadi.

Agar Rekr bo’lsa oqim laminar, aksincha Re>Re_kr bo’lsa oqim turbulent tartibda bo’ladi.

Reynolьds sonining ma’lum qiymatlarida oqimda ham laminar, ham turbulent harakatlar kuzatiladi. Reynolьds sonining kritik qiymati bir qator faktorlarga: oqimning quvurga kirish sharoitiga, quvur devorining g’adir-budirligiga va boshqalarga bog’liq ravishda har xil qiymatlarga ega bo’lishi mumkin

Asosan silindrsimon quvurlar uchun bu kritik qiymat Re_kr=2320 deb olingan. Reynolьdsning bu qiymatiga to’g’ri keladigan tezlikning qiymati V_kr deb ataladi.

Demak, oqimning Re<2320 da laminar va Re>2320 da turbulent tartib kuzatiladi.

Sanoatda ishlab chiqariladigan kurakli nasoslar

Nasoslarni guruhlash turlicha bo’lib, ularni tuzilishi, turli parametrlari, suyuqlikka energiya berish usuli va boshqalarga qarab guruhlash usullari mavjud. Eng ko’p tarqalgan usul ishlash printsipiga qarab guruhlashdir. Bunda nasoslar ikki katta guruhga bo’linib, ular