Energiya tejamkorlikning xususiy asoslari

3.1. Rasm. Non pishirish pechining issiqligidan foydalanish sxemasi
3.1-Jadval
Utilizatsion o‘rnatmaning tavsiflari.

Kattaliklarning nomlanishi, birligi	Parametri
Tutunli gazlarning sarfi, nm^3/s	980
Havo sarfi, nm^3/s	2720
Texnologik suv sarfi, m^3/s	1,5
Utilizatsion o‘rnatma kirishidagi gaz harorati, ^0C	245
Chiquvchi gaz harorati	120
Utilizatsion o‘rnatma issiqlik qabul qilgichi, kkal/s	40 500
Yoqilg‘i sarfi, m^3/s	36
Yoqilg‘ini tejash, %	13
Ventilyator quvvati, kVt	1

Utilizatsion o‘rnatma sifatida havo isituvchi 1 sanaladi, ya’ni yilning sovuq mavsumida non zavodini havo isitish yordamida isitish mumkin. Isitilgan havo ventilyator 3 orqali uzatiladi.
Yozgi mavsumda chiquvchi gaz issiqligini ishlatish uchun utilizatsion o‘rnatma texnologik suvlarni isitish uchun havo suvli issiqlik almashtirgichi 2 ga ulanadi.
3.2-Misol: Chiquvchi gaz issiqligini shisha eritish pechida foydalanish.
Shisha eritish pechini chiquvchi gazlarining harorati 520-580⁰C oraliqda bo‘ladi. Chiquvchi gaz issiqligi qozon utilizator yordamida ishlatiladi. 3.2-rasmda utilizator sxemasi ko‘rsatilagan.

3.2. Rasm. Shisha eritish pechining isiqligidan
foydalanish sxemasi

Utilizator ikkita issiqlik almashtirgichdan iborat:

Birinchisi – havo isitgichi TVP, ikkinchisi – suv issiqlik almashtirgichi VVTO. Chiquvchi gazlar 240-270⁰C gacha havoni isitadi va 540⁰C dan 209⁰C gacha sovitadi.
Isitilgan havo VVTO da korxonaning issiqlik ta’minotida 95⁰C gacha suvni isitish uchun ishlatiladi.
Utilizatorning texnik parametrlari:

• 
  TVP isitish yuzasi – 221 m²;
  
• 
  TVP ning xususiy og‘irligi – 3,3 t;
  
• 
  VVTO ning xususiy og‘irligi – 1,4 t;
  
• 
  VVTO ning isitish yuzasi – 270 m²;
  
• 
  Chiquvchi tutun gazlarining sarfi – 7000 nm³/s;
  
• 
  Gaz bo‘yicha umumiy ayrodinamik qarshilik – 40 mm suv ustuni;
  
• 
  Tarmoqdagi suv sarfi – 23,2 t/s;
  
• 
  VVTO suv tezligi – 0,5 m/s.
  

Past haroratli issiqlikdan foydalanish issiqlik nasoslari yordamida amalga oshiriladi.


Ikkilamchi energetik resurslardan foydalanish uchun issiqlik nasoslarini ishlatish

Rivojlangan davlatlarning energiya tejamkorlik dasturlarida issiqlik nasoslari ahamiyatli joy egallagan. Misol uchun, ikkilamchi energetik resurslar (issiqlikning oqishi, shamollatish tizimi, isitish tizimida suvni aylantirish) ishlatiladi. Issiqlik nasoslari ishonchli, ekologik toza va yuqori samaradorli bo‘lganligi uchun keng qo‘llaniladi. Bugungi kunda jahonda 15 millionga yaqin bir necha kVt dan MVt gacha quvvatli issiqlik nasoslarilari ishlatilmoqda. Energetika qo‘mitasi tahliliga ko‘ra rivojlangan davlatlarda 2020 yilda 75 % issiqlik ta’minoti isiqlik nasoslari orqali ta’minlanadi. Ular asosan AQSh, Kanada, Skandinaviya davlatlarida keng qo‘llanilmoqda.

AQSh da qurilish normalari sifatida inshootlar issiqligini ta’minlashda 30 % dan ko‘p uy-joy binolari issiqlik nasoslari bilan jihozlangan. Stokgolmda esa 320 MVt quvvatli katta issiqlik stantsiyasi suvni isitish uchun Baltika daryosidan oladi.
3.3-rasmda Sankt-Peterburg shahridagi “Kirov-Energomash” zavodida ishlab chiqilgan issiqlik nasosining printsipial sxemasi ko‘rsatilgan.