Energetika va sanoatni axborotlashtirish

2.Bilim olishning gnoseologik jihatlari
Gnoseologiya - falsafada bilish nazariyasi va inson ongida mavjudlik
nazariyasi bilan bog‘liq bo‘lim.
Bilimlar muhandisligi fan sifatida ikkilangan gnoseologiya sifatida ifodalash
mumkin! mavjudli (D) avval ekspert (M1) ongida shakillanadi, keyin ekspertning
faoliyati va tajribasi bilimlar muhandisi (M2) yordamida eTning bilimlar bazasini
tashkil etuvchi bilim (Pz)ga interpretatsiyalanadi. Mavjudlikni bilish jarayoni inson
ongida borliqni anglashga yo‘naltirilgan.
D - mavjudlik
M1 - mavjudlikning ekspert modeli
M2 - mavjudlikning bilimlar muhandisi modeli
Pz - bilimlar maydoni


Bilimni olish jarayonida ilimlar muhandisini eT qurish uchun kerak
bo‘ladigan ekspertning ayni sohaga oid individual bilimlari bilan bog‘liq
komponentalar qiziqtiradi. Bu soha bilimlar asosan emperik kuzatishlar asosida
yig‘ilgan bilimlardan iboratligi uchun emperik deb ataladi, ularni qanday qilib
umumiylashtirish keying masala. Bilish doimo yangi tushuncha va nazariyalar
yaratish bilan bog‘liq. Ko‘pincha muhandis bilan suhbat davomida “yo‘l-yo‘lakay”
ekspert yangi bilimlarni yaratayotgandek. Bilimlar muhandisi quyidagi metodologik
zanjir yordamida ekspert bilimlarini talqin qiladi:
Fakt umumlashgan fakt emperik qonuniyat nazariy qonuniyat
Bilim strukturasi 2 qismdan iborat:
- yemperik (kuzatish, hodisa)
- nazariy (qonuniyatlar, abstraktsiya, umumlashma)
Ilmiy bilim kriteriyasi. Nazarya - nafaqat ilmiy bilimlarni umumlashgan
qatiy tizimi, balki yangi bilimlarni ochishning usullari hamdir.
1.Ilmiylikning asosiy metodologik kriteriyalari quyidagilar:
- ichki moslik va to‘g‘rilik
- tizimlilik
- xolisonalik
- tarixiylik
Ichki moslik va to‘g‘rilik. Bu kriteriya emperik jihatdan bir qarashda
ishlamaydigandek. Bilimning to‘liq emasligi predmet sohasini to‘liq tafsiflanmasligi
bilan bog‘liq
2. Tizimlilik. Tizimli yondoshuv ixtiyoriy predmet sohasini bir necha o‘zaro
munosabatdagi qismlardan tashkil topgan yagona tizim sifatida tahlil etishga
yo‘naltirilgan.
3. Ob’ekt ivlik. Bilish jarayoni chuqur subektiv, demak u o‘rganilayotgan subekt
xususiyasiga bog‘liq. Subektivlik faktlarni aniqlashtirilganda paydo bo‘ladi va
ob’ekt ni ideallashtirgan sari chuqurlashib boradi
4. Tarixiylik. Bu kriteriya taraqqiyot bilan bog‘liq. Bugunni anglash - o‘tmishni
anglash bilan bog‘liq.