Энергетика факультети "электр техникаси, электр механикаси ва электр технологияси" кафедраси

1. Назарий тушунчалар


Якор чўлғамининг магнит юритувчи кучи, магнит майдони, ЭЮК ва параметрлари

Якор (статор) чўлғами асосий гармоникасининг амплитудаси

(6.1)
Якор чўлғами МЮК ни бўйлама ташкил этувчисининг амплитудаси
(6.2)
Якор чўлғами МЮК ни кўндаланг ташкил этувчисининг амплитудаси
(6.3)
бу ерда: I_d = l sin  ва I_d = l cos ,  – ЭЮК E_f ва ток I (ёки МЮК F_dm ) орасидаги бурчак.
Ноаён қутбли синхрон машина учун:
Хаво бўшлиғидаги якор майдони индукциясининг асосий гармоникаси амплитудаси.
(6.4)
Якор чўлғами билан ишлашган ўзаро индукция магнит оқими
Ф_т=(2/)l_B_alm (6.5)
Ўзаро индукция оқимининг магнит илашимлиги
(6.6)
Якор чўлғами фазосида ўзаро индукция оқими таъсири хосил бўлган ЭЮК
(6.7)
Аён қутбли синхрон машина учун:
Бўйлама ва кўндаланг МЮК хосил қилган индукцияларининг асосий гармоникалари амплитудаси
(6.8)
бу ерда: k_d ва k_q бўйлама ва кўндаланг ўқлар бўйича майдон, шаклининг коэффициентлари; ва бўйлама ва кўндаланг якор МЮК лари хосил қилган индукцияларнинг амплитудаси.
Токнинг бўйлама ташкил этувчиси I_d га мос келувчи ўзаро индукция магнит оқими, оқим илашимлиги ва ЭЮК:
(6.9)


Якор токининг кўндаланг ташкил этувчисига мос келувчи ўзаро индукция магнит оқими, оқим илашимлиги ва ЭЮК:
(6.10)


Тўйинмаган ноаён қутбли синхрон машинада қўзғатиш чўлғами МЮК якор чўлғами МЮК га эквивалент бўлади:
F_afm=k_aF_am (6.11)
бу ерда: k_a=l/k_a якор реакцияси коэффициенти.
Тўйинмаган аён қутбли синхрон машинанинг қўзғатиш чўлғами МЮК якорнингбўйлама ва кўндаланг МЮК ларига эквивалент бўлади.
F_adm=k_adF_dm: F_aqm=k_aqF_qm (6.12)
бу ерда: k_ad=k_d/k_f – бўйлама ўқ бўйича якор реакцияси коэффициенти; k_aq=k_q/k_f – кўндаланг ўқ бўйича якор реакцияси коэффициенти.
Якор чўлғами парметрлари:
Якор чўлғами фазасидаги сочилма (тарқоқ) индуктив қаршилик
(6.13)
бу ерда: сочилма оқим илашимлиги учун ўтказувчанлик коэффициенти.
Ноаён қутбли синхрон машина якор чўлғамининг асосий индуктив қаршилиги
(6.14)
бу ерда: – бир қутбга тўғри келувчи хаво бўшлиғининг ўтказувчанлик коэффициенти. Бўйлама ва кўндаланг ўқлар бўйича якор чўлғамининг асосий индуктив қаршиликлари
(6.15)
(6.16)
бу ерда: ва – бўйлама ва кўндаланг ўқлар бўйича хаво бўшлиғини ўтказувчанлик коэффициенти.
Ноаён қутбли синхрон машина якор чўлғамининг асосий индуктив қаршиликлари
Аён қутубли синхрон машина якор чўлғамининг бўйлама ва кўндаланг ўқлар бўйича индуктив қаршиликлари
x_d = x_b + x_ad; x_q = x_q = x_b + x_aq. (6.17)