Əlyazması hüququnda MƏMMƏdxanli rüFƏT ƏHLĠman oğLU

32-ci kanal suyunun mikrobioloji analizinin göstəriciləri. Cədvəl 8 
Nümunələr 
Koli indeksin sayı,hüc/litr 
Mikrobların ümumi 
sayı,hüc/litr 
Su-1 
73 
51000 
Su-2 
57 
2400 
Su-3 
75 
68000 
Qeyd etmək lazımdır ki, bu kanalın çirkab suları Gəmi Təmiri zavodunun 
qarşısında qurunta yığılaraq, təmizlənmədən birbaşa Xəzər dənizinə axıdılırdı. [12] 
2008-2010-cu illər ərzində Ekologiya İdarəsi həmin kanalın 900 m-lik 
hissəsini beton örtüklə örtmüş və ətrafdakı gölməçələrdən təmizləmişdir. Kanal 
ətrafı ərazilər üfunətli məişət və lay sularından kanala axıdılır. Neft qaz çıxarma 
sexi ərazisində kanalın eni 3 metr, dərinliyi 20 sm,orta sürəti 0,36 m/san müəyyən 
edilmişdir. Hətta, kanalın səthində neftlə çirklənmiş qablar və əşyalar da görünür. 
Adı gedən kanalda sutka ərzində Xəzər dəniozinə 25000 kub metr məişət çirkab 
suları təmizlənmədən daxil olur.
1955-ci ildən fəaliyyət göstərən Hövsan kanalı başlanğıcını Balaxanıneft 
Neftqazçıxarma İdarəsinin Ramana sahəsinin neftli lay sularının təmizlənmə 
məntəqəsindən götürülür. Bu kanal həmçinin Cənub Kanalı adlandırılır. Kanalın 
yuxarı hissəsində yerləşən Ramana tuneli 1902-1903-cü illərdə çəkilmişdir ki, 
onun da vasitəsilə çirkab sular Cənub kanalından Hövsan kanalına axıdılır. [13] 
Hövsan kanalının ümumi uzunluğu 17 km olub, onun da 4,5 km-i 
Balaxanıneft Neftqazçıxarma İdarəsinin payına düşür. Kanalın eni 2 m. dərinliyi 
isə 1,2 m dir. Hazırda Raman tuneli yararsız halda olduğundan, ərazidə formalaşan 
qarışıq çirkab sular nasoslar vasitəsilə Cənub kanalına, oradan da Hövsan kanalına 
ötürülür. Ərazi digər sahələrdən aşağıda olduğuna görə, bütün çirkab sular oraya 
yönəldilir. Yeni və köhnə Ramana, Zabrat,Sabunçu,Balaxanı,Suraxanı və sairə 
qəsəbələrin çirkab məişət suları eləcə də, Balaxanı Neftqazçıxarma İdarəsinin lay 

---

59 
sularının bir hissəsi Hövsan kanalına verilir. Baləliklə,bu ərazidən Hövsan kanalına 
ötürülən çirkab suların həcmi gün ərzində orta hesabla 480000 kub metr təşkil edir.
Yeni Ramana qəsəbəsi ərazidən 200 m yuxarı yerləşdiyindən gün ərzində 
4000 kub metr həcmi olan Suraxanı rayonunun qarışıq çirkab sularının da Ramana 
kanalına daxil olan böyük hissəsi ayrıca torpaq kanalı vasitəsilə Ramana kanalına
yönəldilir. 
Balaxanıneft Neftqazçıxarma İdarəsinin ərazisindən çirkab sular Şimal 
kanalına axıdılır. Çirkab suların əsasını lay suları və ərazidə yaşayış evlərindən
formalaşan məişət təsərrüfat suları təşkil edir. Ramana Kanalı vasitəsilə gün 
ərzində orta hesabla 17000 kub metr çirkab sular Cənub Kanalına oradan da 
Hövsan kanalına axıdılır.
Suraxanıneft Neftqazçıxarma İdarəsinin Hövsan kanalına axınının əsasını 
10-cu Qovşaq məntəqəsinə axıdılan çirkab məişət və lay suları təşkil edir.Bu sular 
inzibati binanın yaxınlığında torpaq sahəsində gölməçəyə toplanır və oradan 
nasoslar vasitəsilə Hövsan kanalına axıdılır. Ərazidə olan bir ədəd nasios saatda 
300 kub metr , gün ərzində 7200 kub metr çirkab suyu Hövsan kanalına axıdır. 
Hövsan kanalına daxil olan digər çirkab sular Böyük Şor gölündən vurulan 
sulardır. Burada bir neçə kiçik gölməçələr də vardır ki, onların doldurulması və 
qurudulması istiqamətində Ekologiya İdarəsi əhəmiyyətli işlər aparır. Hövsan 
kanalına H.Əliyev adına Beynəlxalq Hava Limanından yaranan məişət suları 
axıdılır ki, bu da gün ərzində 1200 kub metr təşkil edir. Yeni Suraxanı 
qəsəbəsindən eni 1,3 metr , dərinliyi 0,3 metr olan torpaq kanal vasitəsi ilə Hövsan 
kanalına məişət suları daxil olur. Gün ərzində onun həcmi orta hesabla 11000 kub 
metr təşkil edir. [4] 
Binə qəsəbəsinin də çirkab suları Hövsan kanalına axıdılır. Fərdi yaşayış 
evlərində yaranan çirkab sular xüsusi tutumlu çənlərdə toplanılır, hündür yaşayış 
binalarında formalaşanlar isə xüsusi kanalizasiya nasosxanasından gün ərzində orta 
hesabla 1000-1200 kub metr olmaqla Hövsan kanalına nəql edilir. 

---

60 
Bu qovşaq məntəqəsində neftlə çirklənmiş sular Hövsan kanalı vasitəsilə 
təmizləndikdən sonra dənizə axıdılmalı idi.Lakin, buradakı mövcud 8 seksiyalı neft 
tutucular tam çirkləndiyindən, şlamlarla dolduğundan sular birbaşa dənizə axıdılır.