Eliktronika va sxemalar

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI

OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

TATU QARSHI FILIALITELIKOMUNIKATSIYA FAKULTETI

“ELIKTRONIKA VA SXEMALAR” FANIDAN

Mustaqil ish

TT11-19 sirtqi gurux talabasi

Norbutayev Muhammadali

Sxemaning asososiy passiv elimentlari

Reja :

Kirish

1 Elektr sxemaning asosiy elementlari 

2 Kondensator

Foydalanilgan adbiyotlar

Elektr sxemaning asosiy elementlari 

Elektr sxemani tushinish yoki uni xosil qilish loyiha yaratishning asosiy boshlang’ich bosqichi 

hisoblanadi.  Elektr  sxema  yaratishda  asosiy  elementlarni  belgilanishi  va  vazifalarini  bilish  zarur. 

Quyida asosiy elementlar belgilanishi va tavsifi bayon etilgan: 

Rezistor. Rezistorlarning ishlash tarzi materiallardan o’tayotgan elektr tokiga qarshilik qilish 

xususiyatiga  asoslangan  bo’lib,  sxemada  elektr  energiyasini  qayta  taqsimlash  va  nazorat  qilish 

vazifasini bajaradi. Rezistorlar qarshilikning o’zgarish xususiyatiga ko’ra ozgarmas, o’zgaruvchan va 

sozlanuvchi bo’ladi. Rezistorlarning belgilanish: 

Birinchi  belgilanish  Amerika  davlari  uchun,  ikkinchi  belgilanish  esa,  xalqaro  belgi  hisoblanadi.  Rezistorlarning  o’lchash  kattaligi  Om,  belgilanish  belgisi  R.  Rezistorlar  shakli  va 

ko’rinishiga  qarab  turlanadi.  Ular:  standart  yoki  o’zagarmas,  to’plam  va  maxsus  o’zgaruvchan 

rezistorlar. 

Standart yoki o’zgarmas rezistorlar: 

To’plam rezistorlar: birnecha rezistorlar massiv shaklida jamlanadi. 

 

Maxsus o’zgaruvchan rezistorlar: talab asosida o’zgartirish xususiyatiga ega. 

   

Kondensator (lot. condenso — zichlayman, quyultiraman) — 1) issiqlik texnikasida — gazsimon modda (bugʻ) ni kondensatlovchi apparat; issiqlik almashinish apparatining bir turi. K.ning sirtqi va kontakt (yoki aralashtiruvchi) xillari bor. S i r t q i K.da suv bugʻi ichidan sovuq suv oqadigan quvur devoriga tegib kondensatlanadi. Kontakt K.da suv bugʻi bevosita sovituvchi suvga tegib kondensatlanadi. Bunday K.lar kimyo sanoatida, issiqlik energetikasida (qarang Kondensatsion elektr stansiya, Kondensatsion turbina), bugʻlatish qurilmalari (distillyat olish, bugʻ aralashmalarini ajratish uchun) va boshqalarda ishlatiladi. 2) Elektr K. — elektr zaryadlarni yigʻuvchi qurilma. Dielektriklar bilan ajratilgan ikki yoki undan ortiq elektrod (qoplama)dan iborat. K.ning qogʻozli, gazeimon dielektrikli, keramik, plyonkali, yarimoʻtkazgichli, elektrolitik va boshqa xillari mavjud. Ular oʻzgarmas, oʻzgaruvchan va yarimoʻzgaruvchan elektr sigʻimli boʻladi. K.lar elektrotexnika va radiotexnika, televideniye, elektronika, hisoblash texnikasi va boshqa da qoʻllaniladi ondensatorlar konstruksiyalariga ko’ra yassi, silindrik, sferik formalarda bo’lib, dielektrik muhit materillariga qarab har xil: qog’ozli, slyudali, keramikali, elektrolitli va hokazo turlari mavjud. Ular radio va elektrotexnikada keng ishlatiladi. Ayniqsa hozirga zamon texnikasida mikrominiatyura (jajji) sopol (keramika) li kondensatorlar kichik o’lchamli va katta sig’imga ega bo’lganliklari uchun keng qo’llanilmoqdi. Elektr sxemaning asosiy elementlari

Elektr sxemani tushinish yoki uni xosil qilish loyiha yaratishning asosiy boshlang'ich bosqichi hisoblanadi. Elektr sxema yaratishda asosiy elementlarni belgilanishi va vazifalarini bilish zarur. Quyida asosiy elementlar belgilanishi va tavsifi bayon etilgan:

Rezistor. Rezistorlarning ishlash tarzi materiallardan o'tayotgan elektr tokiga qarshilik qilish xususiyatiga asoslangan bo'lib, sxemada elektr energiyasini qayta taqsimlash va nazorat qilish vazifasini bajaradi. Rezistorlar qarshilikning o'zgarish xususiyatiga ko'ra ozgarmas, o'zgaruvchan va sozlanuvchi bo'ladi. Rezistorlarning belgilanish:

K1 KZ

WA о O 1 | O