Elektrotehnika va elektronika

Afzalliklari:  
shkalasi to‘g‘ri chiziqli;  sezgirligi yuqori; o‘lchash xatoligi kichik.   
Kamchiliklari: 
faqat 
o‘zgarmas tok zanjirlaridagina ishlay oladi;  bevosita katta qiymatdagi toklarni o‘lchay olmaydi; tannarxi 
baland. 
 
5.3. Tok, kuchlanish, aktiv va reaktiv quvvatlarni o‘lchash. O‘zgarmas va 
o‘zgaruvchan tok zanjirlarida o‘lchashlar. 
 
Tokni o'lchashning uchta usuli mavjud
. 
1-usul 
To'g'ridan-to'g'ri(bevosita) ulab  o'lchash
. O'zgaruvchan va o'zgarmas tok zanjirlarida ishlatiladi 
 

---

75 
 
 
 
5.3-rasm. Ampermetrni to‘g‘ridan-to‘g‘ri(bevosita) ulab o‘lchash sxemasi. 
2-usul 
Shunt qarshiligini ulab  o'lchash
. O'zgaruvchan va o'zgarmas tok zanjirlarida ishlatiladi. 
 
5.4-rasm. Ampermetrni shunt qarshiligi bilan ulab o‘lchash sxemasi. 
3-usul 
Tok transformatori orqali ulab  o'lchash
. O'zgaruvchan tok zanjirlarida ishlatiladi. 
 
5.5-rasm. Ampermetrni tok transformatori orqali ulab o‘lchash sxemasi. 
Elektr  o‘lchash  –  bu    fizik  kattalikning  mos  o‘lchov    birliklarida  ifodalangan  (masalan,3  A,  4  V) 
qiymatini (eksperimental  usullar bilan) topish demakdir.  

---

76 
 
Elektr kattaliklarning  o‘lchov birligi qiymatlari fizika qonunlari va mexanik  
kattaliklarning  o‘lchov  birliklariga  mos  ravishda  xalqaro  kelishuvlar  bilan 
aniqlanadi.  
Elektr kattaliklarining o‘lchov birliklarini «ushlab turish», xalqaro kelishuvlar 
bilan  aniqlanishi  qiyinchiliklar  tug‘dirganligi  uchun  ham,  ularni  «amaliy»  elektr 
kattaliklarining o‘lchov birliklari etalonlari bilan belgilash qabul qilingan. Bu kabi 
etalonlar ko‘pgina mamlakatlarning davlat metrologik  laboratoriyalari tomonidan 
qo‘llab-quvvatlab turiladi[16].  
 
5.6-rasm. Elektr tarmoq parametrlarini tezkor aniqlash jarayoni.