Elektrotehnika va elektronika

11.4
 
Asinxron motorning energetik diagrammasi. 
11.7-rasmda  asinxron  motorning  energetik  diagrammasi  ko‘rsatilgan.  Bunda  elektr  tarmog‘idan 
motorga beriladigan aktiv quvvat quyidagicha ifodalanadi:  
,
 
 Vt.      (11.7) 
Bu quvvatning bir qismi motor po‘lat o‘zagining va stator chulg‘amining qizishiga sarflanadi. Stator 
chulg‘amining qizishiga sarflanadigan quvvat isrofi 
 bo‘ladi. 
P
1
  quvvatning qolgan qismi  elektromagnit usulda  rotorga beriladi.  Buni  elektromagnit 
P
em
 quvvat 
deyiladi. 
P
em
  quvvatning  bir  qismi  rotor  chulg‘amining  qizishiga  sarflanadigan  quvvat  isrofi 
  Vt  bo‘ladi.  elektromagnit  quvvatning  qolgan  qismi  mexanik  quvvat 
P
mex
  deyilib,  u 
rotorni  harakatga  keltirish  uchun  sarflanadi.  Rotordagi  mexanik  quvvatdan  mexanik  ishqalanishlarga 
sarflanuvchi va qo‘shimcha quvvat isrofi 
P
q
 ayirilsa, u holda motor vali(o’qi)dagi foydali quvvat 
P
2
 olinadi. 
P
2
 ning qiymati motor shchitida ko‘rsatiladi. Shunday qilib, 
P
1
 ning qiymati quyidagicha aniqlanadi:  
 
                  
  
 
                                                           (11.8)
 
bunda  –motorning foydali ish koeffitsienti bo‘lib, u quyidagicha ifodalanadi: 
               
 ,                                                                            (11.9) 
bunda 
 ,   
                                 (11.10) 
Asinxron  motorlar  uchun    =  0,7÷0,9  bo‘lib,    ning  yuqori  qiymati  katta  quvvatli  motorlarga 
taaluqli. 

---

147 
 
 
11.7-rasm. Asinxron motorning energetik diagrammasi. 
Elektromagnit quvvatdan rotorda hosil bo‘lgan mexanik quvvatni ayirib rotor chulg‘amining qizishi 
uchun sarflangan quvvat 
 aniqlanadi, ya’ni 
. Rotorda hosil bo‘lgan mexanik 
quvvatni quyidagicha ifodalash mumkin: 
  
  Vt, 
 
                                               (11.11) 
bunda 
M
 – rotorning aylantiruvchi momenti, Nm; 
   
n
2
 – 
rotorning minutiga aylanishlar soni, ayl/min. 
Rotorga berilgan elektromagnit quvvat quyidagicha ifodalanadi: 
               
 ,   
                                                 (11.12) 
 
n
1
 = n
2
 
(1 – S) bo‘lgani uchun  
 quyidagicha ifodalanadi: 
   
(11.13)  
Demak,  (10.7)  ifodaga  binoan  rotor  chulg‘amining  qizishi  uchun  sarflanadigan  quvvat  isrofi 
sirpanishga to‘g‘ri proportsional bo‘lar ekan.