Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini

Kondensatorlar  sig‘imining  barqarorligi  uning  temperatura,
eskirish, namlik,  fon nurlanishi va boshqalar  kabi barqarorlikni
buzuvchi  omillar  ta’sirida  o‘zgarishi  bilan  belgilanadi.
Temperatura eng katta ta’sir ko‘rsatadi. Uning sig‘imining katta
bo‘lmagan  kondensatorlar  sig ‘i mi ga  ta’siri  si g‘imni ng
temperatura  koeffitsiyenti  (1/°C)  bilan  baholanadi:
0
,



C
CTK
C
t

---

143
bu  yerda,  C
0
  —  kondensatorning  normal  temperaturadagi
koeffitsiyenti  (pF);
C  —  sig‘imning  temperatura  t  ga  o‘zgargandagi  chetla-
nishi  (°C).
Ko‘pchilik  kondensatorlar  uchun  temperaturaning  ishchi
diapazonlarida CTK ning o‘zgarmasligi kuzatiladi, ya’ni sig‘im-
ning temperaturaga bog‘liqligi chiziqli qonunga yaqin ekan. Bu
hol, ayniqsa, yuqori chastotali keramik kondensatorlarga xosdir.
Ularda  CTK  harf  (P—plus,  M—minus,  MPO—nol)  va  CTK
ning  10
-5
·1°/C  ga  ko‘paytirilgan  qiymatini  ko‘rsatuvchi  raqam-
lar  bilan  belgilanadi.  Bunda  kondensatorlar  ma’lum  rangdagi
emal  bilan  bo‘yaladi  va  belgi  yozuvi  bo‘ladi  (yoki  bo‘lmaydi).
Kulrang  rangga  bo‘yalgan  qizil  belgili  kondensatorlar  P6040
barqarorlik guruhiga ega, ya’ni ularda CTK +(6040)·10
-6
1/°C;
yashil  rangga  bo‘yalgan  belgisiz  kondensatorlar  M1500250
barqarorlik  guruhiga  ega,  ya’ni  ularda  CTK=—(1500250)·10
-6
1/°C. To‘q sariq rangga bo‘yalgan kondensatorlar chiziqsiz o‘z-
garish  qonunlariga  va  N  harfi  bilan  belgilanuvchi  barqarorlik
guruhiga ega; bu harfdan so‘ng temperaturaning eng oxirgi qiy-
matlaridagi  sig‘imining  o‘zgarishini  (%)  ko‘rsatuvchi  raqam
yoziladi.  Masalan,  to‘q  sariq  rangli,  qizil  nuqtali  kondensatorlar
(N20) barqarorlik guruhiga ega, ya’ni eng oxirgi temperaturada
ularda  sig‘im  chetlanishi  20%  ni  tashkil  etadi.  Keramik  kon-
densatorlarning  barqarorlik  guruhlarining  to‘la  ro‘yxatini  va
ularning  ranglar  asosida  markalanishi  qoidalarini  ma’lumot-
nomalardan  topish  mumkin.
Katta sig‘imli past chastotali kondensatorlar (qog‘oz, yupqa
parda,  elektrolit  va  oksid-yarimo‘tkazgichli)  sig‘imning  tempe-
raturaga qarab o‘zgarish qonuni, odatda, nochiziqlidir. Shuning
uchun  bu  kondensatorlarning  temperaturaning  oxirgi  qiymatla-
ridagi sig‘imining chegaraviy chetlanishlari bilan foizlarda baho-

---

144
lanuvchi  temperatura  barqarorligi  yuqori  chastotali  kondensa-
torlarnikiga qaraganda ancha pastdir.