Elektronika va asbobsozlik kafedrasi

Davlat-xususiy sheriklik
Energetika sohasida bozor munosabatlariga o‘tish yo‘lida muvaffaqiyatli odimlardan biri – O‘zbekiston uchun tamomila yangi model – davlat-xususiy sheriklik (DXSH) asosida energiya, shu jumladan, QTEM ishlab chiqarish loyihalarini amalga oshirishdir. Bugun ushbu model jamiki qurilayotgan va rejalashtirilgan elektr stansiyalar uchun asosga aylandi. Shunday qilib, yangi elektr stansiyalarni, shu jumladan, issiqlik (IES), quyosh fotoelektr (QFES), shamol (SHES) elektr stansiyalarini ishga tushirish ko‘p jihatdan mamlakat energetika sohasida ro‘y berayotgan bozor o‘zgarishlariga misol bo‘la oladi.
DXSH asosidagi loyihalar tender, yaʼni raqobatdosh bozor asosida o‘tkaziladi. Bu jihatdan Jahon banki guruhiga kiruvchi Xalqaro moliya korporatsiyasi, Osiyo taraqqiyot banki, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki eng yaxshi xalqaro tajribani o‘zlashtirish va tenderlar o‘tkazish uchun texnik yordam ko‘rsatmoqda.
Taʼkidlab o‘tish joizki, tender g‘olibi yangi elektr stansiyani loyihalash, qurish va ishlatish uchun masʼuldir. U bilan ishlab chiqariladigan elektr energiyasini xarid qilish yuzasidan 20-25 yilga mo‘ljallangan uzoq muddatli bitim tuziladi. Elektr energiya uchun foydali narx taklifi (tarif) tenderda g‘olib bo‘lish uchun asosiy mezon qilib olinadi. Ammo o‘z taklifini berishdan oldin tender qatnashchilari malakali saralash bosqichidan o‘tishlari lozim. Bunda ular yuksak tajribasini, mablag‘lari mavjudligini, bunday loyihalarni amalga oshirish va taʼminlashga qodirligini isbotlashi lozim. Shunday qilib, O‘zbekiston energetikasida so‘nggi 3 yil davomida jadal joriy qilinayotgan bozor tamoyillari bu sohada sog‘lom raqobat yaratishga imkon beradi, elektr energiya mustaqil ishlab chiqaruvchilarining manfaatdorligi esa buning isbotidir.